Soạn bài Thạch Sanh| Văn 6 Cánh diều

1. Soạn bài Thạch Sanh Cánh diều: Chuẩn bị

- Xem lại khái niệm truyện cổ tích ở phần Kiến thức ngữ văn đề vận dụng vào đọc hiểu văn bản này. Đọc trước truyện Thạch Sanh.

- Khi đọc hiểu truyện có tích, các em cần chú ý:

Câu 1: Truyện kể về việc gì? Xác định những sự kiện chính trong truyện.

- Truyện kể về sự ra đời và lớn lên kì lạ của Thạch Sanh.

- Các sự kiện chính trong truyện Thạch Sanh

(1) Sự ra đời và lai lịch: Thạch Sanh là con của một đôi vợ chồng nghèo, không có con. Bà vợ mang thai và sinh ra Thạch Sanh.

(2) Thạch Sanh được thiên thần truyền dạy võ nghệ.

(3) Kết nghĩa với Lý Thông: Thạch Sanh kết nghĩa với Lý Thông và cùng nhau làm ăn.

(4) Diệt chằn tinh: Thạch Sanh giết chằn tinh và bị Lý Thông cướp công.

(5) Cứu công chúa: Thạch Sanh cứu công chúa khỏi đại bàng và bị Lý Thông hãm hại.

(6) Thạch Sanh cứu thái tử, được tặng cây đàn thần, bị vu oan phải vào ngục.

(7) Gặp lại công chúa và giải oan: Thạch Sanh được công chúa nhận ra và giải oan.

(8) Đánh nhau với 18 nước chư hầu: Thạch Sanh dùng tiếng đàn và niêu cơm đánh nhau với 18 nước chư hầu và giành chiến thắng.

Câu 2: Truyện kể về ai? Ai là nhân vật nổi bật? Kết thúc truyện, số phận các nhân vật như thế nào?

- Truyện Thạch Sanh kể về cuộc đời và những chiến tích của chàng Thạch Sanh, một người dũng cảm, tài giỏi và giàu lòng nhân ái.

- Nhân vật nổi bật nhất trong truyện chính là Thạch Sanh.

- Kết thúc truyện, số phận các nhân vật như sau:

+ Thạch Sanh: Cuối cùng, Thạch Sanh đã dùng tài năng và lòng nhân hậu của mình để chiến thắng mọi khó khăn, thử thách. Chàng được giải oan, cưới công chúa và trở thành vua.

+ Mẹ con Lý Thông: Lý Thông là người gian xảo, bội nghĩa. Hắn nhiều lần hãm hại Thạch Sanh để chiếm đoạt công lao. Cuối cùng, 2 mẹ con Lý Thông phải chịu kết cục bi thảm, bị sét đánh chết rồi hóa kiếp thành bọ hung 

+ Công chúa: Công chúa là người xinh đẹp, thông minh và có lòng nhân hậu. Nàng đã nhận ra Thạch Sanh là người tốt và kết hôn với chàng.

Câu 3: Qua diễn biến và kết thúc của truyện, tác giả dân gian muốn ca ngợi, phê phán hay nói lên ước mơ gì? Điều đó có liên quan như thế nào đến cuộc sống hiện nay?

- Tác giả dân gian ước mơ về một xã hội công bằng, nơi cái thiện luôn chiến thắng cái ác, người tốt luôn được đền đáp xứng đáng. Đồng thời tác giả cũng ước mơ về một cuộc sống hạnh phúc, ấm no cho tất cả mọi người.

- Liên hệ đến cuộc sống hiện nay: Những điều mà tác giả dân gian muốn ca ngợi, phê phán và ước mơ trong truyện Thạch Sanh vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay. Trong cuộc sống hiện nay, chúng ta vẫn cần phải có lòng dũng cảm, tài trí, lòng nhân hậu, bao dung để đối mặt với những khó khăn, thử thách. Chúng ta cũng cần phải đấu tranh cho công bằng, lẽ phải, chống lại những điều gian xảo, độc ác, tham lam, ích kỷ.

Câu 4: Những chỉ tiết nào trong truyện là chỉ tiết hoang đường, kì ảo? Những chi tiết này có tác dụng gì trong việc thẻ hiện nội dung và nghệ thuật của truyện?

- Những chi tiết hoang đường, kì ảo trong truyện “Thạch Sanh” là:

+ Ngọc Hoàng sai thái tử xuống làm con nuôi của hai vợ chồng già.

+ Bà vợ mang thai nhưng mấy năm mới đẻ.

+ Chằn tinh hiện nguyên hình là con trăn khổng lồ , khi chết để lại bộ cung tên bằng vàng.

+ Tiếng đàn của Thạch Sanh vang lên trong ngục và lúc ra với quân giặc.

+ Niêu cơm của Thạch Sanh ăn mãi không hết.

⇒ Những chi tiết hoang đường, kỳ ảo khiến câu chuyện trở nên hấp dẫn, kịch tính hơn, thu hút sự chú ý của người đọc, người nghe.

2. Soạn bài Thạch Sanh Cánh diều: Đọc hiểu

2.1 Nguồn gốc xuất thân của Thạch Sanh có gì đặc biệt?

Nguồn gốc xuất thân của Thạch Sanh rất đặc biệt. Là thái tử, con trời trời hạ phàm đầu thai xuống trần gian làm con của gia đình nọ. Chi tiết này cho thấy Thạch Sanh không phải là người phàm tục mà là một nhân vật đặc biệt, mang trong mình dòng máu thần tiên.

 2.2 Tính cách nào của Thạch Sanh được tác giả dân gian tập trung thể hiện trong phần 2? Hãy tìm một từ được lặp lại hai lần trong phần này để nói về tính cách ấy.

- Tính cách của Thạch Sanh được tác giả tập trung thể hiện ở phần 2: Thật thà, ngay thẳng, dũng cảm, xả thân muốn cứu giúp và giúp đỡ người khác khi người ấy gặp khó khăn.

- Từ được lặp lại 2 lần trong phần này là: Thật thà

+ Thạch Sanh thật thà nhận lời đi ngay

+ Thạch Sanh thật thà tin ngay.

Khóa học DUO cung cấp cho các em nền tảng kiến thức vững chắc, bứt phá điểm 9+ trong mọi bài kiểm tra trên lớp.

2.3 Thạch Sanh đã có những hành động dũng cảm nào trong phần 3?

Trong phần 3, Thạch Sanh đã có những hành động dũng cảm: 

- Khi trông thấy đại bàng quắp theo một cô gái bay qua, Thạch Sanh đã không ngần ngại liền dùng cung tên vàng bắn. Chàng theo vết máu truy tìm chỗ ở của nó.

- Chàng xung phong xin xuống hang để cứu công chúa, bắn mù 2 mắt, vung búa chặt đứt vuốt sắc và bổ vỡ đôi đầu con quái vật.

- Thạch Sanh còn cứu con trai vua Thủy Tề

2.4 Em thử dự đoán khi Thạch Sanh xuống hang, Lý Thông sẽ làm gì?

Khi Thạch Sanh xuống hang, có thể Lí Thông sẽ giết Thạch Sanh nhằm cướp công về mình

2.5 Khi xin cây đàn, Thạch Sanh có biết đó là cây đàn thần không?

Khi xin cây đàn, Thạch Sanh không có biết đó là cây đàn thần.

2.6 Thạch Sanh đã cư xử với mẹ con Lý Thông như thế nào? Kết cục của mẹ con Lý Thông ra sao?

Sau tất cả mọi chuyện, Thạch Sanh đã không giết họ và cho chúng về quê làm ăn

Kết cục của mẹ con Lý Thông: Đi được nửa đường thì bị sét đánh chết rồi hóa thành bọ hung

2.7 Thạch Sanh đã làm gì khiến cho quân chư hầu không còn nghĩ đến chuyện đánh nhau và phải cúi đầu lạy tạ?

Thạch Sanh cầm đàn ra đánh trước quân giặc, khiến cho binh sĩ của các nước bủn rủn tay chân, không còn nghĩ tới chuyện đánh nhau nữa.

Thiết đãi họ bằng niêu cơm thần và hứa sẽ trọng thưởng cho ai ăn hết nhưng không một ai làm được.

3. Soạn bài Thạch Sanh Cánh diều: Trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 23 sgk văn 6/1 Cánh diều:

“Theo em, Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật nào (người bất hạnh, người thông minh, người dũng sĩ, người khờ khạo)?”

Thạch Sanh là một nhân vật phức hợp, mang nhiều đặc điểm khác nhau, nhưng nổi bật nhất, Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật dũng sĩ. Bởi Thạch Sanh có lòng dũng cảm phi thường, thể hiện qua những hành động đánh chằn tinh, diệt đại bàng, cứu công chúa. Chàng luôn sẵn sàng đối mặt với nguy hiểm để bảo vệ người vô tội và lẽ phải.

3.2 Câu 2 trang 23 sgk văn 6/1 Cánh diều:

“Truyện cổ tích Thạch Sanh có những sự kiện chính nào? Em thích sự kiện nào nhất?”

- Các sự kiện chính trong truyện Thạch Sanh

(1) Sự ra đời và lai lịch: Thạch Sanh là con của một đôi vợ chồng nghèo, không có con. Bà vợ mang thai và sinh ra Thạch Sanh.

(2) Thạch Sanh được thiên thần truyền dạy võ nghệ.

(3) Kết nghĩa với Lý Thông: Thạch Sanh kết nghĩa với Lý Thông và cùng nhau làm ăn.

(4) Diệt chằn tinh: Thạch Sanh giết chằn tinh và bị Lý Thông cướp công.

(5) Cứu công chúa: Thạch Sanh cứu công chúa khỏi đại bàng và bị Lý Thông hãm hại.

(6) Thạch Sanh cứu thái tử, được tặng cây đàn thần, bị vu oan phải vào ngục.

(7) Gặp lại công chúa và giải oan: Thạch Sanh được công chúa nhận ra và giải oan.

(8) Đánh nhau với 18 nước chư hầu: Thạch Sanh dùng tiếng đàn và niêu cơm đánh nhau với 18 nước chư hầu và giành chiến thắng.

- Trong các sự kiện trên, tôi thích nhất là sự kiện Thạch Sanh dùng tiếng đàn và niêu cơm để đánh nhau với 18 nước chư hầu để giải oan cho mình. Sự kiện này thể hiện được trí thông minh và tài năng của Thạch Sanh. Bằng tiếng đàn, Thạch Sanh đã kể lại toàn bộ câu chuyện, vạch trần bộ mặt thật của Lý Thông và được giải oan. Đây là một cái kết có hậu, thể hiện được niềm tin vào công lý và lẽ phải.

>> Xem thêm: Soạn văn 6 Cánh diều

3.3 Câu 3 trang 23 sgk văn 6/1 Cánh diều:

“Theo em, Thạch Sanh là người có tính cách gì? Tìm một số chỉ tiết trong truyện để khẳng định nhận xét ấy của em.”

- Theo em, Thạch Sanh là người có nhiều tính cách tốt đẹp, tiêu biểu như:

+ Thạch Sanh là người nhân hậu, luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác, không bao giờ màng đến tư lợi. Chi tiết Thạch Sanh tha thứ cho Lý Thông dù hắn đã nhiều lần hãm hại mình đã thể hiện rất rõ lòng nhân hậu và độ lượng của chàng.

+ Thạch Sanh vốn là người hiền lành, thật thà, luôn tin người. Chi tiết này được thể hiện qua việc Thạch Sanh dễ dàng kết nghĩa và tin lời Lý Thông, dù nhiều lần bị lừa gạt, thậm chí suýt mất mạng, nhưng Thạch Sanh vẫn không hề oán hận Lý Thông.

- Một số chỉ tiết trong truyện để khẳng định nhận xét trên:

+ Chi tiết Thạch Sanh tin lời Lý Thông đi canh miếu chằn tinh: Chi tiết này thể hiện sự thật thà, chất phác và cả tin của Thạch Sanh.

+ Chi tiết Thạch Sanh tha thứ cho Lý Thông: Chi tiết này thể hiện lòng nhân hậu, độ lượng và tấm lòng bao dung của Thạch Sanh.

3.4 Câu 4 trang 23 sgk văn 6/1 Cánh diều:

“Hãy chỉ ra các chỉ tiết hoang đường, kì ảo trong truyện. Những chỉ tiết này có tác dụng gì trong việc khắc hoạ nhân vật Thạch Sanh?”

- Các chi tiết hoang đường, kì ảo trong truyện Thạch Sanh:

+ Nguồn gốc và sự ra đời của Thạch Sanh: Ngọc Hoàng sai thái tử xuống đầu thai làm con của hai vợ chồng nghèo. Bà vợ mang thai rất lâu (mấy năm) mới sinh ra Thạch Sanh. Chi tiết này mang màu sắc thần thoại, cho thấy Thạch Sanh là người có nguồn gốc không tầm thường..

+ Thạch Sanh có sức khỏe khác thường, có thể dễ dàng giết chết chằn tinh, đại bàng. Chi tiết này thể hiện sức mạnh và lòng dũng cảm của Thạch Sanh, giúp chàng trở thành một người anh hùng trong mắt mọi người.

+ Thạch Sanh sở hữu nhiều món vật kỳ diệu như cung tên vàng, đàn thần, niêu cơm thần. Cung tên vàng giúp Thạch Sanh bắn hạ yêu quái, đàn thần giúp chàng giải oan và cảm hóa kẻ thù, niêu cơm thần có thể cung cấp thức ăn cho vô số người. Những món vật này không chỉ tăng thêm sức mạnh cho Thạch Sanh mà còn mang ý nghĩa tượng trưng sâu sắc, thể hiện ước mơ của người dân về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

+ Tiếng đàn của Thạch Sanh có sức mạnh cảm hóa kỳ diệu, có thể khiến người nghe cảm động, hối cải. Chi tiết này thể hiện giá trị nhân văn sâu sắc của câu chuyện, đề cao sức mạnh của cái thiện, cái đẹp, đồng thời thể hiện ước mơ về một xã hội hòa bình, tốt đẹp.

+ Thạch Sanh một mình đánh bại 18 nước chư hầu, thể hiện sức mạnh và tài năng phi thường của chàng. Chi tiết này mang đậm tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc, đồng thời thể hiện ước mơ về một đất nước độc lập, hùng cường.

⇒ Những chi tiết hoang đường, kỳ ảo có vai trò quan trọng trong việc khắc họa nhân vật Thạch Sanh. Chúng giúp người đọc, người nghe hình dung rõ hơn về sức mạnh, tài năng, lòng dũng cảm và những phẩm chất tốt đẹp khác của chàng.

3.5 Câu 5 trang 23 sgk văn 6/1 Cánh diều:

“Các chi tiết kết thúc truyện: “Nhà vua gả công chúa cho Thạch Sanh. Lễ cưới của họ tưng bừng nhất kinh kì, chưa bao giờ và chưa ở đâu có lễ cưới tưng bừng như thế.” và “Về sau, vua không có con trai, đã nhường ngôi cho Thạch Sanh.” cho thấy nhân dân ta muốn thể hiện ước mơ gì?”

Việc Thạch Sanh được nhường ngôi vua thể hiện ước mơ của người dân về một xã hội công bằng, nơi cái thiện luôn chiến thắng cái ác, người tốt luôn được đền đáp xứng đáng. Thạch Sanh, dù trải qua nhiều oan trái, cuối cùng cũng được minh oan và trở thành người có địa vị cao trong xã hội.

3.6 Câu 6 trang 24 sgk văn 6/1 Cánh diều:

“Đoạn thơ sau đã nhấn mạnh thêm ý nghĩa nào của truyện Thạch Sanh?

Đàn kêu: Ai chém chần tỉnh

Cho mày“) vinh hiển dự mình quyền sang?

Đàn kêu: Ai chém xà vương

Đem nàng công chúa triều đường về đây?

Đàn kêu: Hỡi Lý Thông mày

Cớ sao phụ nghĩa lại rày vong ân?

Đàn kêu: Sao ở bất nhân

Biết ăn quả lại quên ân người trồng?

(Truyện thơ Nôm Thạch Sanh)

- Ý nghĩa:

+ Tiếng đàn vang lên như một lời tố cáo đanh thép, vạch trần bộ mặt thật của Lý Thông - kẻ vong ân bội nghĩa, đồng thời khẳng định sự vô tội của Thạch Sanh. Điều này cho thấy Thạch Sanh là người chính trực, luôn hành động theo lẽ phải và không bao giờ làm điều gì trái với lương tâm.

+ Tiếng đàn của Thạch Sanh không chỉ là tiếng lòng của một người bị oan khuất mà còn là tiếng nói của chính nghĩa, của công lý. Nó thể hiện niềm tin sâu sắc vào sự chiến thắng của cái thiện đối với cái ác, của sự thật đối với gian dối.

+ Đoạn thơ lên án hành động vong ân bội nghĩa của Lý Thông, đồng thời ca ngợi lòng biết ơn - một phẩm chất tốt đẹp của con người. Nó nhắc nhở chúng ta về đạo lý "ăn quả nhớ kẻ trồng cây", phải luôn biết ơn những người đã giúp đỡ mình.

+ Đoạn thơ không chỉ đơn thuần là kể lại câu chuyện mà còn chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc, như lòng biết ơn, sự chính trực, niềm tin vào công lý. Nó giúp người đọc hiểu rõ hơn về những thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua câu chuyện.

Trên đây VUIHOC đã cùng Soạn bài Thạch Sanh| Văn 6 Cánh diều. Đây là một câu chuyện cổ tích giàu ý nghĩa, không chỉ mang tính giải trí mà còn có giá trị giáo dục sâu sắc. Câu chuyện là bài học quý giá về đạo đức, lòng dũng cảm, tinh thần nghĩa hiệp và ước mơ về một cuộc sống tốt đẹp. Để học nhiều hơn các kiến thức của các môn học thì các em hãy nhanh tay truy cập và website vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: Soạn bài Thánh Gióng| Văn 6 Cánh diều