Soạn bài Trở về| Văn 12 tập 2 kết nối tri thức

1. Soạn bài Trở về: Chuẩn bị 

1.1 Tìm hiểu về tác giả Ơ-nít Hê-minh-uê

a. Tiểu sử: 

- Hê-minh-uê (Ernest Miller Hemingway) sinh ngày 21 tháng 7 năm 1899 và mất ngày 2 tháng 7 năm 1961.

- Ông là một tiểu thuyết gia, nhà văn viết truyện ngắn và phóng viên nổi tiếng người Mỹ.

- Quê quán của ông là Oak Park, Illinois, một vùng ngoại ô của Chicago.

- Gia đình ông có cha là bác sĩ và mẹ là giáo viên dạy nhạc. Hê-minh-uê là con thứ hai trong sáu chị em. Ông đã trải qua bốn cuộc hôn nhân và có ba con trai.

- Trong thập niên 20 của thế kỷ XX, ông là một phần của cộng đồng người xa xứ ở Paris và được biết đến như một trong những cựu quân nhân của Chiến tranh thế giới I, thuộc về “Thế hệ đã mất”.

b. Sự nghiệp: 

- Ngay từ nhỏ, Hê-minh-uê đã bộc lộ năng khiếu âm nhạc, nhưng niềm yêu thiên nhiên và tính hiếu động đã dẫn dắt ông đến với các hoạt động săn bắn, câu cá và đấm bốc.

- Năm 18 tuổi, sau khi tốt nghiệp trung học, ông rời trường để bắt đầu công việc phóng viên.

- Khi 19 tuổi, ông gia nhập đội Hồng Thập Tự và làm lái xe trên chiến trường Italy trong Chiến tranh thế giới thứ nhất.

- Đến năm 20 tuổi, Hê-minh-uê trở về Hoa Kỳ với một đôi nạng gỗ và tấm huân chương, ghi nhận những thương tích ông chịu đựng tại Italy.

- Ông kết hôn ở tuổi 22 và sang Pháp, nơi vừa làm báo vừa bắt đầu sự nghiệp sáng tác. Trong cùng năm, ông cho ra mắt truyện ngắn đầu tay mang tên "Trên miền Michigan" (1921).

- Mặc dù là một nhà văn Mỹ, phần lớn cuộc đời ông lại sống ở nước ngoài.

- Năm 1926, tiểu thuyết “Mặt trời vẫn mọc” ra mắt, đánh dấu bước ngoặt lớn trong sự nghiệp của ông. Ba năm sau, tác phẩm “Giã từ vũ khí” ra đời, kể về mối tình đầy thơ mộng nhưng bi thảm giữa chàng trung úy Henry và cô y tá Catherine.

- Trong thập niên 1930, Hê-minh-uê thường xuyên đến Tây Ban Nha. Năm 1939, sau nhiều năm theo dõi và tham gia vào cuộc chiến bảo vệ nền Cộng hòa Tây Ban Nha, ông đã viết truyện ngắn “Chuông nguyện hồn ai”.

- Dù sống xa quê hương, nhiều nhân vật chính trong các tác phẩm của ông lại là người Mỹ. Điều này phần nào phản ánh bóng dáng thực tế hay hình tượng hư cấu của chính Hê-minh-uê trong các sáng tác của ông.

- Hê-minh-uê qua đời vào năm 1961 tại Ketchum, Idaho, tự sát như nhiều thành viên khác trong gia đình.

c. Tác phẩm: 

- Tiểu thuyết: The Torrents of Spring, The Sun Also Rises (Mặt trời vẫn mọc), A Farewell to Arms (Giã từ vũ khí), To Have and Have Not (Có và không có), For Whom the Bell Tolls (Chuông nguyện hồn ai), Across the River and Into the Trees (Bên con sông và dưới vòm lá cây), The Old Man and the Sea (Ông già và biển cả), Islands in the Stream, The Garden of Eden (Vườn địa đàng), True at First Light

- Kịch sân khấu: A Short Happy Life, The Hemingway Hero (tựa đề làm việc: Of Love and Death)

- Tập truyện ngắn: Three Stories and Ten Poems, In Our Time (Trong thời đại chúng ta), Men Without Women (Đàn ông không có đàn bà), Winner Take Nothing (Kẻ thắng chẳng được gì), The Snows of Kilimanjaro (Tuyết trên đỉnh Kilimanjaro), The Fifth Column and the First Forty-Nine Stories, The Fifth Column and Four Stories of the Spanish Civil War, The Nick Adams Stories, The Complete Short Stories of Ernest Hemingway, Everyman’s Library: The Collected Stories

- Kịch: A Short Happy Life, The Hemingway Hero 

- Thơ: 88 Poems
d. Giải thưởng 

- Huân chương Bạc cho Lòng dũng cảm trong Chiến đấu (Silver Medal of Military Valor) (medaglia d’argento) trong Chiến tranh thế giới thứ nhất.

- Huân chương Sao Đồng (Bronze Star Medal) dành cho phóng viên quân đội không chính quy trong Chiến tranh thế giới thứ hai, được trao vào năm 1947.

- Giải Cống hiến của Học viện Văn học – Nghệ thuật Hoa Kỳ, năm 1954.

- Giải Pulitzer trong hạng mục hư cấu cho tác phẩm "Ông già và biển cả", năm 1953.

- Giải Nobel Văn học được trao cho những cống hiến trọn đời của ông, năm 1954.

- Hai huy chương dành cho đấu sĩ bò tót.

- Một tiểu hành tinh mang tên ông, 3656 Hemingway, được phát hiện vào năm 1978 tại Liên bang Xô Viết bởi nhà thiên văn học Nikolai Stepanovich Chernykh.

- Vào ngày 17 tháng 7 năm 1989, Sở Bưu chính Hoa Kỳ đã phát hành một loại tem bưu chính mệnh giá 25 cent để vinh danh Hê-minh-uê.

e. Phong cách sáng tác: 

Hê-minh-uê được coi là một trong những người đầu tiên xây dựng nền văn xuôi hiện đại của Hoa Kỳ. Nhiều tác giả đương đại đã tôn vinh ông là người khai sinh ra trường phái Chủ nghĩa cực hạn (Minimalism), một phong trào văn học xuất hiện ở Mỹ từ thập niên 1920. Trường phái này có phương châm sáng tạo cơ bản là đơn giản hóa văn chương đến mức tối đa, với sự kiệm lời và kiệm cả cảm xúc. Nội dung trong tác phẩm chủ yếu phản ánh câu chuyện của nhân vật, với các chi tiết và tình tiết phát triển theo đặc điểm nội tại của nhân vật đó. Nhà văn không còn đóng vai trò là người hiểu rõ mọi ngóc ngách tâm lý và hành động của đối tượng để chi phối hay dẫn dắt họ theo ý muốn. Một trong những đặc điểm nổi bật trong tác phẩm của ông là việc kiệm lời. Hê-minh-uê rất hạn chế sử dụng tính từ, trong khi động từ chủ yếu diễn tả hành vi giao tiếp của con người chỉ xoay quanh việc nói, và những suy nghĩ của nhân vật thường chỉ dừng lại ở hành động tự giao tiếp với chính mình.

1.2 Tìm hiểu về tác phẩm Ông già và biển cả

a. Hoàn cảnh ra đời: 

- Năm 1952, sau 10 năm sống ở Cu-ba, Hê-minh-uê đã cho ra đời tác phẩm Ông già và biển cả

- Trước khi in thành sách, tác phẩm được in trên tạp chí Đời sống

- Tác phẩm tiêu biểu cho lối viết “tảng băng trôi” của Hê-minh-uê

b. Tóm tắt:
Lão chài Xan-chi-a-gô sống một mình trong một túp lều bên bờ biển ngoại ô La-ha-ba-na. Suốt 84 ngày đêm ra khơi, ông gặp toàn vận xui xẻo, không câu được một con cá nào. Lần này, ông lại ra khơi một mình, lái thuyền đến vùng Giếng Lớn, nơi cá rất nhiều. Ông buông câu từ sáng sớm, nhưng mãi đến gần trưa, phao câu mới động đậy. Cá mắc câu kéo thuyền đi, lão gò lưng, gập mình kéo lại. Thời gian trôi qua từ trưa đến chiều, rồi một ngày và một đêm tiếp theo. Tay ông bị dây câu cứa rách, máu ứa ra, không hề có miếng bánh mì nào vào bụng. Chân tê dại, tay trái chuột rút, mệt mỏi nhưng lão không chịu bỏ cuộc: "Mình sẽ cho nó biết sức mạnh của con người có thể đạt được điều gì và chịu đựng đến đâu!". Đến ngày thứ ba, cá yếu dần, lão chài dùng lao để đâm chết cá, buộc nó vào đuôi thuyền, hân hoan trở về. Con cá nặng khoảng 6-7 tấn và dài hơn thuyền của ông đến 7 tấc. Trong đêm, đàn cá mập đuổi theo thuyền, xông vào cắn đứt con cá kiếm. Lão dùng mái chèo quật thật mạnh vào lũ cá dữ trong bóng tối. Khi Xan-chi-a-gô trở về bến, con cá kiếm chỉ còn lại bộ xương. Lão nằm vật ra trong lều và ngủ thiếp đi, mơ về đàn sư tử. Sáng hôm sau, bé Ma-nô-lín chạy đến lều và gọi bạn chài đến chăm sóc ông lão.

c. Giá trị nội dung:

Hình ảnh ông lão đánh cá đơn độc và dũng cảm trong cuộc săn đuổi con cá lớn nhất đời mình thực sự trở thành biểu tượng cho vẻ đẹp của ước mơ và hành trình gian khổ của con người nhằm biến những ước mơ thành hiện thực. Cách mà bức tranh hiện lên với những đường nét trần trụi, chân thật và giản dị lại gợi mở một lớp nghĩa sâu xa hơn – đây chính là phong cách nghệ thuật của Hê-minh-uê, thể hiện nguyên tắc sáng tác của ông: tác phẩm nghệ thuật giống như một “tảng băng trôi”.

d. Giá trị nghệ thuật: 

- Cách viết dung dị, lời văn có nhiều “khoảng trống”

- Hình tượng được lựa chọn kỹ lưỡng, mang tính biểu tượng và đa nghĩa

- Nghệ thuật độc thoại và độc thoại nội tâm

Nội dung chính: Hình ảnh ông lão đánh cá đơn độc, dũng cảm săn đuổi con cá lớn nhất đời là một biểu tượng về vẻ đẹp của ước mơ và hành trình gian khổ để biến ước mơ thành hiện thực. Sự chuyển hóa bức tranh với những nét trần trụi, chân thực, giản dị sang một lớp nghĩa hàm ẩn chính là sự thể hiện nguyên lý “tảng băng trôi”.

>> Xem thêm: Soạn văn 12 kết nối tri thức

1.3 Trả lời câu hỏi chuẩn bị 

Câu 1: Bạn từng đọc một cuốn sách hay xem một bộ phim mà trong đó nhân vật chính phải trả qua một cuộc hành trình tưởng chừng vượt quá sức mình chưa? Chia sẻ cảm nhận của bạn về chặng cuối trong cuộc hành trình đó.

Frodo Baggins trong "Chúa tể của những chiếc nhẫn" phải trải qua một hành trình cam go đến Mordor để tiêu diệt Chiếc nhẫn Một. Cuộc hành trình của anh chằng chịt những hiểm nguy và thử thách, nhưng cuối cùng, anh đã hoàn thành nhiệm vụ của mình một cách xuất sắc.

Luke Skywalker trong "Chiến tranh giữa các vì sao" cũng đi qua một hành trình dài để trở thành một Jedi và chống lại Đế chế Ác. Hành trình của anh cũng không kém phần gian nan, nhưng cuối cùng, anh đã đánh bại Darth Vader và cứu lấy thiên hà.

Harry Potter trong loạt phim "Harry Potter" phải đương đầu với Chúa tể Voldemort, một phù thủy hắc ám đầy quyền lực đang tìm cách chiếm lĩnh thế giới phù thủy. Hành trình của Harry chứa đựng không ít nguy hiểm và thử thách, nhưng anh đã thành công trong việc đánh bại Voldemort và cứu lấy thế giới.

Chặng cuối của những cuộc hành trình này thường có những thử thách gian khổ nhất mà các nhân vật phải vượt qua. Họ buộc phải đối mặt với những nỗi sợ hãi và nghi ngờ lớn nhất của chính mình để có thể thành công. Tuy nhiên, đây cũng là phần quý giá nhất của hành trình, khi họ có cơ hội phát huy hết tiềm năng và tạo ra sự khác biệt trên thế giới.

Chủ đề chung của những câu chuyện này là bất kể thử thách khó khăn đến đâu, chúng ta có thể vượt qua nếu quyết tâm thực hiện. Những câu chuyện này khuyến khích chúng ta tin tưởng vào bản thân và kiên trì theo đuổi ước mơ của mình.

Câu 2: Nhan đề “Trở về” gợi cho bạn những suy nghĩ hay liên tưởng gì? 

Nhan đề “Trở về” trong trích đoạn từ tiểu thuyết “Ông già và biển cả” mang đến nhiều ý nghĩa sâu sắc và gợi mở. Nó không chỉ phản ánh hành trình trở về bến cảng của Santiago, mà còn là hành trình tìm lại bản thân và những giá trị cốt lõi trong cuộc sống. Đồng thời, nhan đề này cũng truyền tải thông điệp về ý nghĩa của việc chinh phục ước mơ của con người.

2. Soạn bài Trở về: Đọc hiểu 

2.1 Không gian và thời gian khi ông lão trở về bến cảng được miêu tả như thế nào?

- Không gian: tối tắm, tịch mịch; lạnh lẽo bởi gió và sóng biển; xung quanh vắng tanh, tẻ nhạt.

- Thời gian: vào đêm khuya, giao thoa giữa ngày và đêm.

2.2 Chú ý tư thế nằm ngủ của nhân vật - một tư thế gợi liên tưởng đến hình ảnh Chúa Giê - su (Jesus) trên cây thập giá.

- Đó là ẩn dụ cho biểu tượng của sự hy sinh, của niềm tin và hy vọng; của sự bình yên.

2.3 Lời nói và hành động của các ngư dân cho biết điều gì về cảm nhận của họ trước bộ xương con cá kiếm?

- Lời nói và hành động:

+ “Chưa bao giờ thấy con cá lớn như vậy”...

+ “Đáng tiếc cho con cá”...

+ “Ông lão đã làm rất tốt”, “Chúc ông may mắn trong những chuyến tiếp theo”...

=> Những phát biểu và cử chỉ này không chỉ thể hiện sự ngạc nhiên và thán phục mà còn bộc lộ nỗi tiếc nuối và đồng cảm; đồng thời, chúng cũng mang đến sự khích lệ và động viên cho ông lão.

2.4 Chú ý ngôn ngữ đối thoại giữa ông lão và cậu bé.

- Ngôn ngữ đơn giản, mộc mạc nên tạo cảm giác gần gũi, gắn bó cho những người đọc.

2.5 Giải thích tình huống hiểu lầm trong đoạn này.

Trong đoạn này có hai hiểu lầm chính:

- Đầu tiên là sự hiểu lầm về con cá kiếm: mọi người không thể tin rằng một người già yếu như ông lão lại có thể bắt được con cá to lớn như vậy.

- Thứ hai là sự hiểu lầm về ý nghĩa của những chuyến đi: nhiều người cho rằng những chuyến đi của ông lão là vô nghĩa.

=> Những hiểu lầm này càng làm nổi bật hình ảnh của ông lão Santiago - một người kiên cường, bất khuất, luôn dũng cảm đối mặt với thử thách để khẳng định giá trị của bản thân.

2.6 Những hình ảnh được sử dụng trong đoạn kết của văn bản có gì đặc biệt?

- Hình ảnh con cá kiếm

- Hình ảnh bộ xương cá kiếm

- Hình ảnh cánh buồm rách tả tơi

- Hình ảnh ông lão mơ về con sư tử

=> Hình ảnh trong đoạn kết của "Trở về" có vai trò quan trọng trong việc truyền tải chủ đề và ý nghĩa của tác phẩm. Những hình ảnh này được sử dụng một cách tinh tế, giàu sức gợi cảm, mang đến ấn tượng sâu sắc cho người đọc.

Đăng ký ngay với VUIHOC để sở hữu cuốn sổ tay Ngữ Văn tổng hợp kiến thức và các tips học văn cực kỳ thú vị!

3. Soạn bài Trở về: Trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 101 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Theo bạn, đoạn trích Trở về có thể được chia làm mấy phần? Các phần có liên hệ với nhau như thế nào?

+ Phần 1: Từ đầu cho đến khi “mặt trời mọc”: Miêu tả cảnh ông lão trở về bến sau 84 ngày vật lộn trên biển.

+ Phần 2: Tiếp theo cho đến khi “đã ngủ thiếp đi”: Trình bày cuộc trò chuyện giữa ông lão và Ma-nô-lin.

+ Phần 3: Phần còn lại: Phản ứng của mọi người khi nhìn thấy bộ xương của con cá kiếm.

Các phần trong tác phẩm liên kết chặt chẽ với nhau, tạo nên một câu chuyện hoàn chỉnh về hành trình trở về của ông lão Santiago.

+ Phần 1 thể hiện sự cô đơn và lạc lõng của ông lão sau những thất bại và sự thiếu tin tưởng từ mọi người xung quanh.

+ Phần 2 mang đến tia sáng hy vọng trong cuộc sống tăm tối của ông, thể hiện qua sự quan tâm và lo lắng của cậu bé Manolin cùng niềm tin vào tương lai.

+ Phần 3 là kết thúc mở của tác phẩm, thể hiện niềm tin vào cuộc sống và sức mạnh của con người trước thiên nhiên.

3.2 Câu 2 trang 101 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Cuộc đối thoại giữa Xan-ti-a-gô và Ma-nô-lin trong đoạn trích là cuộc đối thoại dài nhất trong tác phẩm Ông già và biển cả. Nội dung và hình thức cuộc đối thoại cho ta biết những gì về quan hệ giữa hai nhân vật?

- Nội dung cuộc hội thoại giữa Xan-ti-a-gô và Ma-nô-lin xoay quanh sự quan tâm và tình yêu thương của ông lão dành cho cậu bé hiểu chuyện. Đồng thời, Ma-nô-lin cũng thể hiện những lời khuyên, động viên và khích lệ dành cho ông.

- Trong đoạn trích "Trở về", cuộc trò chuyện giữa Xan-ti-a-gô và Ma-nô-lin đóng vai trò quan trọng, thể hiện sự gắn bó, lòng tin và ngưỡng mộ giữa hai nhân vật. Họ đại diện cho hai thế hệ, chia sẻ những bài học quý giá về cuộc sống và nghề đánh cá.

3.3 Câu 3 trang 101 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Nêu diễn biến tâm lí của nhân vật Xan-ti-a-gô trong đoạn trích.

Diễn biến tâm lý:

- Ban đầu: Mệt mỏi, kiệt sức, thất vọng.

- Khi gặp Ma-nô-lin: Vui mừng, ấm áp.

- Nhớ lại chiến công: Tự hào, kiêu hãnh.

- Cuối cùng: Buồn ngủ, bình yên.

3.4 Câu 4 trang 101 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Trong đoạn trích, tác giả đã miêu tả hành động “khóc” của Ma-nô-lin bao nhiêu lần? Hãy lí giải về hành động này của nhân vật.

- Trong đoạn trích, tác giả đã miêu tả hai lần hành động “khóc” của Ma-nô-lin:

+ Lần 1: Vui mừng vì ông lão đã trở về an toàn

+ Lần 2: Tự hào về ông lão.

3.5 Câu 5 trang 101 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Trước bộ xương của con cá kiếm, các nhân vật Ma-nô-lin, nhóm ngư dân, chủ khách sạn và hai du khách đã có thái độ khác nhau như thế nào?

- Ma-nô-lin: Thể hiện sự thán phục và hiểu biết. Cậu bé cảm nhận được sự hùng vĩ của bộ xương và nhận thức được sức mạnh của thiên nhiên.

- Nhóm ngư dân: Ngạc nhiên và thán phục. Họ không chỉ ngỡ ngàng trước kích thước của con cá mà còn cảm động trước khả năng của ông lão.

- Chủ khách sạn: Thờ ơ và thực dụng. Ông ta hoàn toàn không bận tâm đến con cá to lớn, mà chỉ chú tâm vào việc có thể thu về bao nhiêu lợi nhuận.

- Hai du khách: Họ tỏ ra hiếu kỳ về bộ xương lớn nhưng cũng hoài nghi về việc liệu ông lão có thực sự là người đã bắt được con cá hay không.

3.6 Câu 6 trang 101 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Nêu đặc điểm của ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ đối thoại trong đoạn trích (chú ý liên hệ với “nguyên lí tảng băng trôi” của Hê-minh-uê).

- Ngôn ngữ kể chuyện: Sử dụng cách biểu đạt giản dị và mộc mạc, giúp khắc họa sinh động các sự kiện và tạo nhịp điệu cho câu chuyện.

- Ngôn ngữ đối thoại: Được thể hiện một cách tự nhiên, bộc lộ cảm xúc chân thực.

- Liên hệ với “nguyên lý tảng băng trôi”: Ngôn ngữ kể chuyện và đối thoại trong đoạn trích mang tính cô đọng và hàm ý, mở ra nhiều tầng nghĩa cho người đọc. Phong cách này không chỉ làm cho tác phẩm thêm chiều sâu mà còn khuyến khích người đọc suy ngẫm về nhiều khía cạnh của cuộc sống. Nó thể hiện rõ ràng quan điểm nghệ thuật của Hemingway với "nguyên lý tảng băng trôi", khi chỉ tập trung vào những chi tiết bề nổi, còn nội dung sâu xa để người đọc tự khám phá.

3.7 Câu 7 trang 101 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Theo bạn, đoạn kết truyện có thể gợi mở những ý nghĩa và liên tưởng gì?

Đoạn kết của tác phẩm "Trở về" của Ernest Hemingway mở ra nhiều ý nghĩa sâu sắc, khuyến khích người đọc suy ngẫm về cuộc sống, con người và giá trị của lòng tin cùng nghị lực.

- Vòng tuần hoàn của cuộc sống: Hình ảnh đàn cá bơn xuất hiện ở cả đầu và cuối tác phẩm như một biểu tượng cho vòng tuần hoàn bất tận của cuộc sống. Con cá bơn nhỏ bé mà Xan-ti-a-gô bắt được đại diện cho sự khởi đầu mới và hy vọng về tương lai. Đây là minh chứng cho việc dù có gặp khó khăn, thử thách, cuộc sống vẫn tiếp diễn và con người luôn có cơ hội để bắt đầu lại.

- Niềm tin vào tương lai: Dù đã trải qua một hành trình đầy gian nan và nguy hiểm, Xan-ti-a-gô vẫn giữ niềm tin vào bản thân và tương lai. Hình ảnh ông lão ngắm nhìn mặt trời mọc với những con cá nhỏ bơi lượn quanh thuyền thể hiện sự lạc quan và hy vọng vào một cuộc sống mới.

- Sức mạnh của ý chí và nghị lực: Xan-ti-a-gô là biểu tượng cho sức mạnh phi thường của con người khi đối diện với thiên nhiên và những thử thách trong cuộc sống. Dù đã già yếu và đơn độc, ông lão vẫn can đảm chiến đấu với con cá kiếm khổng lồ. Hình ảnh "cánh tay già nua" của ông tượng trưng cho ý chí kiên cường và nghị lực vững vàng.

- Tình yêu thương và sự gắn kết: Mối quan hệ giữa Xan-ti-a-gô và Ma-nô-lin là điểm sáng trong tác phẩm. Ma-nô-lin đại diện cho thế hệ trẻ, niềm tin và hy vọng vào tương lai. Cậu bé không ngừng quan tâm, lo lắng và tin tưởng vào Xan-ti-a-gô, thể hiện tình yêu thương cùng sự kết nối giữa hai thế hệ.

- Bài học về cuộc sống: Đoạn kết truyện "Trở về" mang đến cho người đọc nhiều bài học quý giá về cuộc sống, nhấn mạnh lòng dũng cảm, ý chí phi thường, nghị lực kiên cường, cũng như niềm tin vào bản thân và tương lai. Tác phẩm ca ngợi tình yêu thương cùng sự gắn kết giữa con người.

3.8 Câu 8 trang 101 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Chuyến đi của Xan-ti-a-gô có phải là một chuyến đi thất bại hay không? Tại sao? Nếu coi nhân vật Xan-ti-a-gô là một biểu tượng, thì theo bạn, đó là biểu tượng của điều gì?

Có thể nhìn nhận chuyến đi của Xan-ti-a-gô từ hai góc độ:

- Thất bại về mặt vật chất:

+ Ông lão không bắt được cá trong suốt 84 ngày, đối mặt với nhiều khó khăn và thử thách, thậm chí có lúc suýt mất mạng trên biển.

+ Con cá kiếm khổng lồ mà ông lão bắt được sau đó lại bị cá mập ăn thịt, chỉ để lại bộ xương.

Xan-ti-a-gô trở về trong tình trạng kiệt quệ, mệt mỏi, và không mang lại được gì từ chuyến đi.

- Thành công về mặt tinh thần:

+ Xan-ti-a-gô đã chiến thắng bản thân, vượt qua thiên nhiên và đánh bại sự tuyệt vọng.

+ Ông thể hiện lòng dũng cảm, ý chí phi thường và nghị lực kiên cường suốt hành trình.

+ Chuyến đi giúp ông nhận ra giá trị của cuộc sống, ý nghĩa của cuộc chiến và tầm quan trọng của niềm tin.

=>  Nhìn chung, chuyến đi của Xan-ti-a-gô là một hành trình đầy thử thách và gian khổ. Dù về vật chất, có thể coi là thất bại, nhưng trên phương diện tinh thần, đây là một chiến thắng vang dội. Chuyến đi chứng minh sức mạnh phi thường của con người trước thiên nhiên và những khó khăn của cuộc sống.

- Nhân vật Xan-ti-a-gô có thể được xem là biểu tượng cho nhiều điều:

+ Lòng dũng cảm, ý chí phi thường và nghị lực kiên cường: Ông đã dũng cảm đối mặt với những gian nguy trên biển, chiến đấu với con cá kiếm khổng lồ và vượt qua chính mình.

Tinh thần lạc quan, niềm tin vào cuộc sống: Mặc dù trải qua nhiều khó khăn và thất bại, + + + Xan-ti-a-gô vẫn kiên định giữ vững niềm tin vào bản thân và tương lai.

+ Sự chiến đấu không ngừng nghỉ: Ông là đại diện cho những con người không ngừng nỗ lực, theo đuổi ước mơ và lý tưởng của mình, bất chấp mọi thử thách.

+ Tình yêu thiên nhiên: Xan-ti-a-gô có mối liên hệ sâu sắc với biển cả, luôn trân trọng thiên nhiên và hiểu rõ sức mạnh to lớn của nó.

=> Nhân vật Xan-ti-a-gô là hình ảnh đẹp đẽ, mang nhiều ý nghĩa trong văn học. Ông là biểu tượng cho phẩm chất tốt đẹp của con người như lòng dũng cảm, ý chí phi thường, tinh thần lạc quan, niềm tin vào cuộc sống và tình yêu thiên nhiên. Chuyến đi của Xan-ti-a-gô là bài học quý giá về cuộc sống, khuyến khích chúng ta trân trọng bản thân, tin tưởng vào khả năng của mình và không ngừng nỗ lực để đạt được mục tiêu.

4. Kết nối đọc viết trang 101 sgk văn 12/2 kết nối tri thức 

Trong tiểu thuyết Ông già và biển cả, khi miêu tả nhân vật Xan-ti-a-gô một mình giữa biển khơi, Hê-minh-uê đã viết: “Ông lão biết rằng không ai phải cô đơn nơi biển cả”. Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) chia sẻ cảm nhận của bạn về điều này sau này khi đọc đoạn trích Trở về.

Gợi ý trả lời 1: 

Câu văn “Ông lão biết rằng không ai phải cô đơn nơi biển cả” trong trích đoạn "Trở về" của tác phẩm "Ông già và biển cả" gợi lên nhiều cảm xúc và suy tư cho tôi. Ban đầu, câu nói có vẻ mâu thuẫn với thực tế: biển cả rộng lớn và dễ khiến con người cảm thấy nhỏ bé, cô đơn. Tuy nhiên, thông qua miêu tả của Hemingway, ta nhận ra rằng biển không chỉ mang đến sự dữ dội mà còn tồn tại sự sống và vẻ đẹp diệu kỳ. Đối với Santiago, biển chính là người bạn đồng hành, nơi ông gửi gắm niềm tin và hy vọng. Khi đối mặt với nghịch cảnh, ông không cảm thấy đơn độc bởi ông biết xung quanh có vô vàn sinh vật và bầu trời rộng lớn. Biển giúp ông tiếp thêm sức mạnh để vượt qua mọi thử thách. Câu nói “không ai phải cô đơn nơi biển cả” còn mang một ý nghĩa sâu sắc về tinh thần: con người luôn có mối liên hệ với thiên nhiên, và thiên nhiên luôn chào đón con người bằng sự bao la của nó. Khi hòa mình vào thiên nhiên, mỗi người sẽ tìm thấy sự bình yên và sức mạnh từ bên trong. Đây là một quan điểm khẳng định niềm tin vào cuộc sống và sự kết nối giữa con người với thiên nhiên. Dù phải đối diện với khó khăn nào, con người cũng không nên từ bỏ, mà hãy giữ vững niềm tin và tiến về phía trước.

Gợi ý trả lời 2: 

Trong tiểu thuyết "Ông già và biển cả" của Hemingway, khi Xan-ti-a-gô một mình giữa biển khơi, ông nhận ra rằng "không ai phải cô đơn nơi biển cả". Điều này không chỉ phản ánh tâm lý nhân vật mà còn thể hiện triết lý sâu sắc về sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên. Trong đoạn trích "Trở về," hình ảnh ông lão trở lại làng xóm sau cuộc chiến đấu gian khổ với con cá lớn, ông dù mệt mỏi nhưng không bị cô độc. Ở biển cả, Xan-ti-a-gô cảm thấy sự hiện diện của thiên nhiên như một người bạn đồng hành, anh em với cá, gió, và nước biển. Khi trở về, ông luôn có hình ảnh của người bạn nhỏ Manolin trong tâm trí, làm sáng lại lòng yêu thương và sự hy vọng. Hemingway qua đó truyền tải thông điệp về tình người và sự kết nối bất diệt với thiên nhiên, ta không bao giờ thực sự đơn độc nếu chúng ta biết mở lòng ra đón nhận mọi thứ xung quanh.

Như vậy, “Trở về” không chỉ là một câu chuyện về hành trình vật lý mà còn là biểu tượng cho cuộc chiến nội tâm của mỗi con người. Những bài học về lòng dũng cảm, sức mạnh niềm tin và sự kết nối với thiên nhiên sẽ mãi là nguồn cảm hứng cho chúng ta trong cuộc sống. Bằng việc tìm hiểu sâu sắc tác phẩm, học sinh sẽ không chỉ nâng cao khả năng phân tích văn học mà còn hình thành những giá trị nhân văn thiết thực trong cuộc sống hàng ngày.

Bên cạnh Soạn bài Trở về| Văn 12 tập 2 kết nối tri thức, hãy tham khảo các bài soạn văn khác trong chương trình ngữ văn 12 tại VUIHOC ngay trên website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC để được lên lộ trình học tập và ôn thi tốt nghiệp THPT ngay từ sớm bạn nhé! 

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Tranh biện về một vấn đề đời sống
• Củng cố, mở rộng trang 87
• Vội vàng