Soạn bài Vẻ đẹp của một bài ca dao| Văn 6 Cánh diều

1. Soạn bài Vẻ đẹp của một bài ca dao: Chuẩn bị 

- Nghị luận văn học là dạng văn bản nghị luận bàn về những vấn đề văn học. 

- Khi đọc văn bản nghị luận:

+ Văn bản viết về chủ đề vẻ đẹp của một bài ca dao: “Đứng bên ni đồng… nắng hồng ban mai”.

+ Ở văn bản này, người viết định thuyết phục cho người đọc thấy được vẻ đẹp riêng biệt của bài ca dao này mà không thấy có ở bất kì một bài ca dao nào khác.

+ Để thuyết phục, người viết đã nêu ra rất nhiều các lĩ lẽ và bằng chứng cụ thể như sau:

Hai vẻ đẹp chính của bài ca dao đó là cánh đồng và cô gái thông qua:

•  Phân tích hai câu đầu;

•  Phân tích hai câu cuối.

Đọc trước văn bản Vẻ đẹp của một bài ca dao, tìm hiểu thêm những thông tin về tác giả Hoàng Tiến Tựu.

Phương pháp giải:

Chú ý vào phần chú thích (**) và tìm hiểu thêm về những thông tin ở trên internet, sách vở để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

+ Hoàng Tiến Tựu (sinh năm 1933, mất năm 1998), quê ông ở Thanh Hóa. Ông từng công tác tại Khoa Văn của Trường Đại học Sư phạm Vinh (nay là Trường Đại học Vinh) và là chủ nhiệm của Khoa Văn Đại học Sư phạm Vinh từ năm 1969 tới năm 1987.

+ Ông là một nhà nghiên cứu văn học hàng đầu của nước ta về chuyên ngành văn học dân gian với rất nhiều công trình nổi tiếng như:

•  Văn học học dân gian Việt Nam

•  Mấy vấn đề liên quan đến phương pháp nghiên cứu và giảng dạy văn học dân gian

•  Bình giảng truyện dân gian

•  Bình giảng ca dao…

Ca dao là những sáng tác của ai? Chúng thường được bắt nguồn từ đâu? Thể thơ nào phổ biến được sử dụng trong ca dao?

Phương pháp giải:

Em tìm hiểu những thông tin trong sách vở và internet để trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

- Ca dao, dân ca là những bài thơ dân gian do chính nhân dân lao động sáng tác, thường bắt nguồn từ đời sống và lao động hằng ngày của nhân dân và thuộc thể loại trữ tình đã diễn tả một cách vô cùng sinh động và sâu sắc về đời sống tâm hồn, tình cảm cùng với tư tưởng của người lao động. 

- Có thể chia các thể thơ trong ca dao ra thành bốn loại chính đó là:

+ Thể lục bát

+ Thể song thất và song thất lục bát

+ Thể hỗn hợp (hay còn được gọi là hợp thể)

⇒ Đây là những thể thơ rất phổ biến được sử dụng trong quá trình sáng tác ca dao nhằm truyền đạt những thông điệp và cảm xúc của nhân dân một cách dễ dàng và gần gũi nhất.

Bài ca dao Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát có điểm gì giống và khác so với các bài ca dao đã học trong Bài 2?

Phương pháp giải:

Nêu thái độ và cảm xúc cũng như cảm nhận của riêng em.

Lời giải chi tiết:

- So sánh bài ca dao Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát với bài ca dao đã học ở Bài 2:

+ Giống nhau: hai bài đều thuộc thể loại văn học dân gian, viết về những điều hết sức bình dị và gần gũi của cuộc sống dân dã.

+ Khác nhau: Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát là thể hỗn hợp, nói về vẻ đẹp của cánh đồng và cô gái thăm đồng; các bài ca dao đã được học ở Bài 2 là thể lục bát, nói về tình cảm của con người.

Khóa học DUO cung cấp cho các em nền tảng kiến thức vững chắc, bứt phá điểm 9+ trong mọi bài kiểm tra trên lớp.

2. Soạn bài Vẻ đẹp của một bài ca dao: Đọc hiểu 

2.1 Chú ý những từ địa phương ni và tê.

Phương pháp giải:

Chú ý tìm hiểu những từ ngữ địa phương, đồng thời tham khảo chú thích (1) và (2).

Lời giải chi tiết:

- Hai từ ni và tê là hai từ địa phương thường được sử dụng tại các tỉnh miền Trung.

+ Từ "ni" tương đương với từ "này", thường được sử dụng để chỉ đối tượng gần với người nói.

+ Từ "tê" tương đương với từ "kia", thường được sử dụng để chỉ đối tượng xa so với người nói.

2.2 Nội dung trong phần 1 khẳng định về điều gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn văn (1) để có thể trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Ở phần (1) tác giả đã khẳng định là cái hay ở đây là cái hay rất riêng của bài ca dao này, không thể thấy ở bất kì một bài ca dao nào khác.

2.3 Phần 2 tập trung giúp làm sáng tỏ ý nào? Từ “bởi vì” được sử dụng nhằm mục đích gì?

Phương pháp giải:

Đọc đoạn (2) để có thể trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Trong phần hai tác giả đã tập trung để làm sáng tỏ rằng hai câu đầu tiên trong bài ca dao không chỉ đơn thuần miêu tả không gian thiên nhiên mà đã có sự xuất hiện hình ảnh của con người ở trong đó mà cụ thể chính là sự xuất hiện của cô gái. Từ “bởi vì” nhằm mục đích đưa ra những lí lẽ cùng với dẫn chứng để chứng minh cho ý kiến mình đã khẳng định ở phần phía trước.

>> Xem thêm: Soạn văn 6 Cánh diều

2.4 Phần 3 phân tích yếu tố nào trong bài ca dao?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn (3).

Lời giải chi tiết:

Phần 3 phân tích hai câu thơ đầu tiên của bài ca dao, nói về vẻ đẹp của cánh đồng quê.

2.5 Theo tác giả, hai câu cuối cùng có điểm gì khác biệt so với hai câu đầu tiên của bài ca dao?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn (4) sau đó trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Theo tác giả, hai câu thơ cuối cùng khác với hai câu đầu tiên ở chỗ:

+ Hai câu đầu tiên có nội dung miêu tả bao quát về vẻ đẹp của toàn bộ cánh đồng lúa quê hương.

+ Hai câu thơ cuối cùng có nội dung miêu tả vẻ đẹp riêng biệt cũng như vẻ đẹp cụ thể của một "chẽn lúa đòng đòng".

2.6 Chú ý vào các từ “ngọn nắng” và “gốc nắng”.

Phương pháp giải:

Chú ý đọc kỹ đoạn phân tích có sự xuất hiện của hình ảnh này.

Lời giải chi tiết:

- “ Gốc nắng”: ý nói về Mặt Trời

- “Ngọn nắng”: ý nói về những ánh ban mai nhẹ nhàng và dịu dàng tỏa ra từ Mặt trời.

Đây là những hình ảnh liên tưởng thật đẹp, giúp cho bài văn của tác giả trở nên vô cùng sinh động và đặc sắc.

2.7 Câu cuối cùng có thể coi là câu kết luận không? 

Phương pháp giải:

Chú ý vào nội dung của câu cuối cùng.

Lời giải chi tiết:

- Câu cuối có thể được coi là câu kết luận vì nó đã khái quát được toàn bộ nội dung cho cả văn bản. Là câu chốt lại tư tưởng cùng với thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm đến người đọc thông qua bài viết

3. Soạn bài Vẻ đẹp của một bài ca dao: Trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 78 sgk văn 6/1 Cánh diều

Nội dung chính trong văn bản Vẻ đẹp của một bài ca dao là gì? Nhan đề đã khái quát được nội dung chính của văn bản hay chưa?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản sau đó rút ra nội dung chính.

Lời giải chi tiết:

- Nội dung chính của bài Vẻ đẹp của một bài ca dao đó là phân tích bài ca dao Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát thông qua góc nhìn sâu sắc của tác giả. Phân tích bài ca dao để thể hiện rõ được nét đẹp của bài ca dao đó.

- Nhan đề có thể khái quát được nội dung chính của văn bản.

3.2 Câu 2 trang 78 sgk văn 6/1 Cánh diều

Theo tác giả, bài ca dao nói trên có những vẻ đẹp gì? Vẻ đẹp đó được nêu khái quát trong phần nào của văn bản? Vẻ đẹp nào đã được tác giả đặc biệt chú ý phân tích nhiều hơn?

Phương pháp giải:

Đọc lại toàn bộ văn bản và chú ý vào các câu văn thể hiện vẻ đẹp của ca dao.

Lời giải chi tiết:

Theo tác giả, bài ca dao thể hiện 2 vẻ đẹp:  

- Nét đẹp của bài ca dao chính là ở cái đẹp của cánh đồng và vẻ đẹp của cô gái ra thăm đồng. Vẻ đẹp đó đã được nêu khái quát ở trong phần 1 của văn bản.

- Hình ảnh những chẽn lúa đòng ở trên cánh đồng đã được tác giả phân tích sâu hơn so với hình ảnh của cô gái thăm đồng.

3.3 Câu 3 trang 78 sgk văn 6/1 Cánh diều

Để làm rõ được vẻ đẹp của bài ca dao, tác giả Hoàng Tiến Tựu đã dựa vào những từ ngữ và hình ảnh nào? Em hãy chỉ ra một vài ví dụ cụ thể trong văn bản.

Phương pháp giải:

Đọc lại văn bản và chú ý vào những từ ngữ cùng với hình ảnh được thể hiện trong bài.

Lời giải chi tiết:

Tác giả đã sử dụng đến hình ảnh vô cùng chân thực kết hợp với từ ngữ giàu giá trị biểu cảm:

+ Hình ảnh "chẽn lúa đòng đòng đang phất phơ trước gió nhẹ” với "dưới ngọn nắng hồng ban mai" mới đẹp làm sao!

+ Hình ảnh "ngọn nắng" thật sự rất độc đáo

+ Hình ảnh “gốc nắng” chính là để nói về Mặt Trời.

3.4 Câu 4 trang 78 sgk văn 6/1 Cánh diều

Hãy tóm tắt nội dung chính ở trong phần 2,3 và 4 có trong văn bản Vẻ đẹp của một bài ca dao theo mẫu dưới đây:

Phương pháp giải:

Đọc lại từng phần 2, 3, 4 của văn bản và nêu ra nội dung chính trong mỗi phần.

Lời giải chi tiết:

Tóm tắt nội dung chính của các phần 2, 3 và 4 ở trong văn bản Vẻ đẹp của một bài ca dao:

3.5 Câu 5 trang 78 sgk văn 6/1 Cánh diều

So sánh những gì em hiểu biết về ca dao ở bài 2, văn bản của tác giả Hoàng Tiến Tựu cho em hiểu thêm được những gì về nội dung cũng như hình thức của ca dao? Em thích nhất câu hay đoạn nào ở trong văn bản nghị luận này?

Phương pháp giải:

Nhớ lại bài ca dao đã được học ở bài 2 và kết hợp với nội dung của bài này để trả lời câu hỏi nói trên.

Lời giải chi tiết:

- So với những gì mà em đã được biết về ca dao ở Bài 2, văn bản của tác giả Hoàng Tiến Tựu cho em thêm những hiểu biết về nội dung cũng như hình thức của ca dao:

* Nội dung: Ca dao hay dân ca là những bài thơ dân gian do chính nhân dân lao động sáng tác và thuộc thể loại trữ tình đã diễn tả một cách vô cùng sinh động và sâu sắc về đời sống tâm hồn, tình cảm cùng với tư tưởng của người lao động.

* Hình thức:

- Thể thơ: được dựng trên các loại văn vần dân gian khác (như tục ngữ, câu đố và vè …). Có thể chia các thể thơ ở trong ca dao ra thành bốn loại chính đó là:

+ Thể lục bát

+ Thể song thất và song thất lục bát

+ Thể hỗn hợp (hợp thể)

- Trong văn bản nghị luận của tác giả Hoàng Tiến Tựu, em thích nhất câu ở gần cuối của văn bản: “Có người cho rằng đã có “ngọn nắng” thì phải có “gốc nắng” và “gốc nắng” chính là Mặt Trời vậy.”

Bài viết là phần Soạn bài Vẻ đẹp của một bài ca dao Văn 6 Cánh diều mà VUIHOC đã chuẩn bị kỹ lưỡng giúp các em dễ dàng trong quá trình tham khảo hơn. Qua “Vẻ đẹp của một bài ca dao”, tác giả Hoàng Tiến Tựu đã nêu lên ý kiến của mình về vẻ đẹp cũng như bố cục trong một bài ca dao. Qua đó thể hiện khả năng lập luận xuất sắc của tác giả.

Ngoài phần Soạn bài Vẻ đẹp của một bài ca dao| Văn 6 Cánh diều, các em cũng có thể tham khảo thêm nhiều phần soạn khác của môn ngữ văn, thậm chí là các môn học khác bằng cách nhanh chóng truy cập vào website của VUIHOC để có thể tự đăng ký khóa học cho bản thân. Ngoài ra, nếu các em mong muốn được nghe giảng dạy chi tiết về những bài soạn cũng như được giải thích về tất cả những thắc mắc thì luôn có đội ngũ các thầy cô giáo vô cùng giỏi và nhiệt huyết đến từ VUIHOC hỗ trợ hết mình.

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Viết bài văn kể về một kỉ niệm của bản thân
• Tự đánh giá trang 68
• Nguyên Hồng- nhà văn của những người cùng khổ