Vi sinh vật là gì? Ứng dụng của vi sinh vật trong đời sống thực tiễn

1. Khái quát về vi sinh vật để hiểu thêm về ứng dụng của vi sinh vật

1.1. Khái niệm vi sinh vật

Vi sinh vật là sinh vật nhân sơ có một tế bào (đơn bào), nhiều tế bào (đa bào) hoặc là sinh vật nhân thực. Chúng có kích thước rất nhỏ, được đo bằng đơn vị micromet,... và thường là không thể nhìn thấy được bằng mắt thường mà phải quan sát dưới kính hiển vi. Vi sinh vật bao gồm các nhóm sau: virus, vi khuẩn, nấm, tảo và động vật nguyên sinh.

1.2. Đặc điểm chung của vi sinh vật

Vi sinh vật có một số đặc điểm chung sau:

- Kích thước nhỏ bé

- Hấp thụ các chất nhiều, chuyển hóa chất nhanh

- Sinh trưởng rất nhanh chóng và phát triển mạnh

- Khả năng thích ứng mạnh và dễ phát sinh các biến dị

- Phân bố rộng, nhiều chủng loại do dễ sinh biến dị

1.3. Các nhóm vi sinh vật

Phân loại dựa theo đặc điểm: vi khuẩn (bacteria), cổ khuẩn (archaea), nấm (fungi), tảo (algae), động vật nguyên sinh (protozoa) và virus (viruses). 

Phân loại dựa vào lợi ích:

- Nhóm vi sinh vật có lợi: Vi sinh vật có trong một số loại thực phẩm, vi khuẩn đường ruột hoặc trong cây trồng. Chúng có tác dụng thúc đẩy sự phát triển và an toàn cho sức khỏe.

- Nhóm vi sinh vật có hại: Các loại vi sinh vật làm giảm hệ miễn dịch, gây bệnh cho con người, vật nuôi và cây trồng.

Đăng ký ngay khóa học DUO để được lên lộ trình ôn thi tốt nghiệp sớm nhất!

2. Các ứng dụng của vi sinh vật trong đời sống thực tiễn

Hiện nay ứng dụng của vi sinh vật trong công nghiệp và đời sống đang rất phát triển, sau đây là một số ứng dụng của chúng.

2.1. Ứng dụng của vi sinh vật trong nông nghiệp

Nhóm vi sinh vật có lợi được ứng dụng vào nông nghiệp sản xuất nhằm tạo ra các loại phân bón vi sinh trong nông nghiệp. Công dụng chính của các loại phân bón vi sinh là cải tạo, duy trì và nâng cao độ phì nhiêu cho đất trồng.

Ứng dụng của vi sinh vật trong trồng trọt nhằm bổ sung chất hữu cơ, kiểm soát các bệnh hại. Cụ thể đó là bổ sung và kích thích sự hoạt động của vi sinh vật có ích trong vùng rễ nhằm chống lại các mầm bệnh có bên trong đất gây ảnh hưởng đến sức khoẻ của cây. 

Vi sinh vật còn được ứng dụng vào quy trình tạo và ủ phân hữu cơ để bón cho cây trồng. Phân bón hữu cơ được tạo thành bằng cách ủ men vi sinh, ủ phân sẽ có tác dụng đẩy nhanh hơn quá trình lên men và giúp tối ưu hóa hiệu quả của phân.

2.2. Ứng dụng của vi sinh vật trong chăn nuôi

Ứng dụng vi sinh vật được đưa vào sản xuất thức ăn chăn nuôi để nhằm mục đích giảm thiểu tỷ lệ vật nuôi mắc bệnh, hạ giá thành trong sản xuất, thuốc chữa bệnh và mang lại vô số lợi ích khác. Từ đó, vật nuôi sinh trưởng và phát triển rất nhanh, không cần sử dụng tới các chất tăng trọng gây hại, tránh phụ thuộc và lạm dụng những kháng sinh chữa bệnh. 

Ngoài ra, việc tận dụng vi sinh vật để khử mùi hôi trong các trang trại chăn nuôi cũng đang được người nông dân tin dùng. Chuồng trại chăn nuôi và rác thải sẽ được xử lý mùi hôi và làm ức chế các loại vi khuẩn gây bệnh cực kỳ hiệu quả, giúp giảm ô nhiễm môi trường nhanh chóng. 

Tham khảo ngay bộ sổ tay tổng hợp kiến thức, phương pháp và kỹ năng xử lý mọi dạng bài tập trong đề thi THPT Quốc gia

2.3. Ứng dụng của vi sinh vật trong nuôi trồng thuỷ hải sản

Vi sinh vật không những được áp dụng trong trồng trọt và chăn nuôi mà còn được áp dụng phổ biến trong ngành thuỷ sản. Một số chủng vi sinh vật giúp làm tăng hàm lượng khí oxy, cân bằng độ pH và chuyển hóa các loại khí độc có thể gây độc cho cá như NH3, NO2, H2S… 

Sử dụng vi sinh vật để cải tạo khu vực ao nuôi đang là biện pháp được rất nhiều người ưa chuộng bởi hiệu quả và tính thân thiện đối với môi trường.

2.4. Ứng dụng của vi sinh vật trong lĩnh vực y học

- Sản xuất ra các dòng vaccine ngừa bệnh cho loài người.

- Là thành phần cấu trúc của phần lớn các loại thuốc kháng sinh.

- Tạo nên các sản phẩm men tiêu hóa có lợi cho đường ruột con người: Biosubtilic, Bidisubtilic, Antibio, Biofidin, Biobaby… 

- Tạo ra các chế phẩm protein có lợi trong y học: Insulin, Interferon, … nhằm chống lại nhiều loại bệnh.

2.5. Ứng dụng của vi sinh vật trong công nghiệp

- Trong chế biến thực phẩm: sản xuất ra bánh mỳ, rượu, bia, sữa chua, nước mắm,… ứng dụng công nghệ lên men được sử dụng phổ biến lâu nay.

- Sản xuất cồn công nghiệp và khí đốt biogas mục đích thay thế các nguồn năng lượng không tái sinh đang dần cạn kiệt như: than, dầu khí… 

- Sản xuất các chất trong thực phẩm: amino acid, vitamin, màu thực phẩm, keo thực phẩm,… làm đậm đà và đa dạng hương vị thực phẩm.

- Sản xuất các loại acid hữu cơ như: acid lactic, acid citric… phục vụ cho hoạt động hóa học công nghiệp. 

- Các vi sinh vật giúp phân hủy các hợp chất chất hữu cơ và một số hợp chất gây ô nhiễm trong nước thải, giải quyết được vấn đề xử lý nước thải trong công nghiệp bằng công nghệ vi sinh.

2.6. Một số ứng dụng của vi sinh vật khác trong cuộc sống

- Ứng dụng vi sinh vật nhằm xử lý dầu tràn: các vi sinh vật bao gồm Colwellia, Cycloclasticus, Oceanospirillales, Alcanivorax và Methylococcaceae đã giúp con người giải quyết sự cố tràn dầu trên vịnh Mexico vào đầu năm 2010.

- Ứng dụng của vi sinh vật ở trong lĩnh vực thời trang:  Ứng dụng vi sinh vật vào may mặc sẽ tạo ra các vật liệu bền vững hơn so với sợi từ thực vật và sợi tổng hợp được làm từ dầu mỏ.

- Ứng dụng để sản xuất ra các loại nhiên liệu sinh học và chế phẩm sinh học an toàn và có lợi cho con người, phục vụ đời sống sản xuất.

- Vi sinh ủ phân biến các chất thải thành phân bón có lợi cho cây trồng, an toàn sức khỏe con người và đạt hiệu quả cao.

- Phân hủy nhựa nhanh chóng hơn với chủng vi khuẩn Ideonella sakaiensis. Chủng vi khuẩn này có khả năng phá vỡ cấu trúc các loại nhựa được sử dụng phổ biến hiện nay, đặc biệt là Polyetylen terephthalate.

Qua bài viết này, VUIHOC mong rằng có thể giúp các em có thể nắm bắt được những ứng dụng của vi sinh vật và phát triển trong tương lai. Để học nhiều hơn các kiến thức Sinh học 10 cũng như Sinh học THPT thì các em hãy truy cập vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô VUIHOC ngay bây giờ nhé!