Phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc hấp dẫn

1. Sơ đồ tư duy phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc

Việt Bắc bức tranh tứ bình là một đoạn trích thể thiện được bút pháp miêu tả thiên nhiên đầy trữ tình của nhà thơ Tố Hữu. Để phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc, các em hãy thm khảo sơ đồ tư duy dưới đây: 

2. Lập dàn ý phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc chi tiết

a. Mở bài Việt Bắc bức tranh tứ bình 

- Giới thiệu về tác giả Tố Hữu

- Hoàn cảnh sáng tác bài thơ “Việt Bắc”

- Dẫn dắt đến bức tranh tứ bình

b. Thân bài phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc 

- Bức tranh mùa đông:

+ “Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi”: nét chấm phá làm nổi bật sắc đỏ của hoa chuối trên nền rừng xanh ngắt

+ “Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng”: nét đẹp lao động ánh lên qua hình ảnh “dao gài thắt lưng”

+ Tâm thế làm chủ thiên nhiên của người dân lao động khu vực Tây Bắc

- Bức tranh mùa xuân

+ “Ngày xuân mơ nở trắng rừng”: loài hoa đặc trưng cho mùa xuân Việt Bắc, thấy màu trắng của hoa mơ là thấy năm mới đến, tràn đầy sự sống hồi sinh

+ Hình ảnh người lao động lần nữa xuất hiện giữa thiên nhiên hùng vĩ “Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang”. Con người ở đây tinh tế, khéo léo làm nên những cái nón xinh đẹp

- Bức tranh mùa hạ:

+ Mùa hè ập đến với sắc vàng và rộn ràng tiếng ve kêu “Ve kêu rừng phách đổ vàng”

+ Thấy dàn đồng ca mùa hạ, thấy rừng phách đổi màu là thấy mùa hè ập đến

+ “Nhớ cô em gái hái măng một mình”: cách sử dụng đại từ xưng hô thân thiết, gắn bó “cô em gái” dễ dàng cho ta thấy sự yêu mến của tác giả

+ Ba từ “măng một mình” không khiến cho con người trở nên cô đơn hay nhỏ bé đi mà càng làm đẹp hơn nét đẹp lao động, con người dù ở đâu cũng rực sáng.

- Bức tranh mùa thu:

+ “Rừng thu trăng rọi hòa bình” là ánh trăng dịu nhẹ của sắc trời thu soi sáng cho con đường Cách mạng, cho hòa bình độc lập của dân tộc.

+ “Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung”: hòa bình lập lại khiến con người ngày càng hân hoan, hạnh phúc hơn, cùng nhau vui ca hát hò.

c. Kết bài Việt Bắc bức tranh tứ bình 

- Khái quát lại lần nữa nét đẹp của bức tranh tứ bình Xuân - hạ - thu đông

- Làm nổi lên những bút pháp nghệ thuật tiêu biểu: thể thơ lục bát, ẩn dụ, hoán dụ, hình ảnh thơ quen thuộc,...

- Đoạn thơ vừa là bản hùng ca vừa là khúc tình ca cho con người kháng chiến 

3. Hướng dẫn phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc hay nhất 

3.1 Phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc mẫu 1 

Tố Hữu là nhà thơ của lý tưởng cộng sản, là lá cờ đầu của nền thơ ca cách mạng Việt Nam. Mỗi thời kỳ lịch sử đi qua Tố Hữu đều để lại dấu ấn riêng mang đậm hồn thơ chính trị trữ tình như: “Từ Ấy”, “Việt Bắc” gió lộng ra trận máu và hoa trong đó Việt Bắc là đỉnh cao của thơ Tố Hữu nói riêng và thơ ca chống Pháp nói chung. Bài thơ được viết vào tháng 10 năm 1954 khi Trung ương Đảng và Chính phủ cùng cán bộ chiến sĩ với chiến khu Việt Bắc để về tiếp quản Thủ đô Hà Nội. Lấy cảm hứng từ không khí của buổi chia tay lịch sử ấy Tố Hữu đang xúc động viết lên bài thơ này. Đoạn thơ ta phân tích sau đây là đoạn thơ hay nhất của bài thơ Việt Bắc với cảnh đẹp bốn mùa xuân hạ thu đông.

Đoạn thơ mở đầu bằng một câu hỏi tu từ bâng khuâng thấm vào hồn người và cảnh vật, là cách xưng hô ta mình ngọt ngào trong ca dao gợi nhiều cảm xúc. “Ta” chỉ người đi “mình” chỉ người ở lại. Điệp từ “ta” được nhắc lại bốn lần cùng với từ “ho”a là âm a khiến cho dòng cảm xúc của người đi bỗng trở nên mênh mang sâu lắng hơn. Người về mang theo nỗi nhớ “những hoa cùng người”. “Hoa” là vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Bắc còn “người” là vẻ đẹp của con người lao động Việt Bắc. Bốn cặp câu tiếp theo câu lục nhắc đến “hoa” thì câu Bát lại nói đến “người”. Hoa và người đều hài hòa trong những câu thơ đầy lãng mạn trẻ trung của hồn thơ Tố Hữu nói nhớ những hoa cùng người. Phải chăng là nỗi nhớ trong nỗi niềm bâng khuâng sao viết cứ tuôn chảy khắp thiên nhiên núi rừng chiến khu.

Bức tranh mùa đông mở ra thiên nhiên núi rừng Việt Bắc đầy sức sống:

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh sao cài đắp lưng 

Tố Hữu viết bài thơ Việt Bắc vào tháng 10 năm 1954 khi ấy miền Bắc nước ta đang vào mùa đông cho nên mùa đông là mùa trong hiện tại cũng là mùa mở ra bộ tranh Tứ Bình. Cũng có ý kiến cho rằng sở dĩ mùa đông là mùa bắt đầu trong đoạn thơ này là vì Tố Hữu Lấy cảm hứng từ thắng lợi của chiến dịch Việt Bắc thu-đông. Sức sống mùa đông của Việt Bắc chiếu thẳng đến người đọc bằng màu xanh trầm tĩnh của đại ngàn. Điểm xuyến trên cái nền xanh bát ngát bao la của cánh rừng là “mùa hoa chuối đỏ tươi” đang nở rộ lung linh với ánh nắng mặt trời từ xa trông thấy bông hoa như những bó đuốc thắp sáng toàn khu rừng tạo nên một bức tranh hoang sơ hùng vĩ. Màu đỏ là gam màu nóng lại thêm đỏ tươi làm cho thiên nhiên Việt Bắc trở nên tươi sáng ấm áp và như tiềm ẩn một sức sống xua đi cái hoang sơ lạnh giá vốn có trong núi rừng.

Bức tranh mùa đông càng sống động hơn bởi sự xuất hiện của con người ấy, là con người của vùng chiến khu lên núi làm nương phát rẫy sản xuất lương thực cung cấp cho kháng chiến. Con người tỏa sáng trong từng câu thơ “đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng”. Ở đây nhà thơ không khắc họa gương mặt mà chớp lấy một nét sáng nhất. Ánh mặt trời chớp lóe trên lưỡi dao rừng ở ngang lưng. Ở đây câu thơ vừa mang ngôn ngữ thơ nhưng lại vừa mang lại đặc tính của nghệ thuật nhiếp ảnh khi mà con người là trung tâm của bức hình, như một điểm hội tụ của ánh sáng con người ấy cũng đã xuất hiện ở một vị trí đắc địa nhất. Trên đèo cao con người đang chiếm lĩnh đỉnh cao, chiếm lĩnh núi rừng tự do làm chủ lao động làm chủ thế giới với đôi chân và cánh tay như hai cánh bay lên. Đây là cái tư thế làm chủ đầy kiêu hãnh và vững chãi. Có thể nói giữa hoang sơ tráng lệ giữa trời cao bao la và rừng xanh mênh mang, con người ấy đã trở thành linh hồn của bức tranh mùa đông Việt Bắc.

Bức mùa Mùa xuân lan tỏa và bừng sáng một sức sống hoang dại và mãnh liệt của hoa mơ: 

Ngày xuân mơ nở trắng rừng 

Nhớ người đan nón suốt từng sợi Giang

Nếu như phương Nam nắng gió nổi tiếng với sắc vàng của hoa Mai, Hà Nội với màu đỏ của hoa đào thì Việt Bắc có đặc trưng riêng bởi màu trắng của hoa mơ. Bao trùm lên cảnh vật mùa xuân là một trắng dịu dàng trong trẻo tinh khiết của hoa mơ nở khắp rừng. Động từ nở nằm ở giữa câu là sức sống mùa xuân lan tỏa và tràn trề nhựa sống. Mơ trắng cả thời gian “ngày xuân”, nở trắng cả không gian “trắng rừng” như vậy màu trắng dường như lấn át tất cả mọi màu xanh của lá và làm bừng sáng cả khu rừng. Bởi sắc trắng mơ màng, bâng khuâng, dịu mát của hoa mơ với bóng hoa mơ thấp thoáng hình ảnh con người lao động với hoạt động chuốt từng sợi giang người Việt Bắc đẹp tự nhiên trong những công việc hàng ngày đó là công việc đan nón bằng thủ công một nghề truyền thống của Việt Bắc. Từ “chuốt” là hình ảnh thơ đã nói lên được bàn tay và phẩm chất của con người lao động cần mẫn tỉ mỉ khéo léo tài hoa. Đó cũng chính là phẩm chất tần tảo của con người Việt Bắc tạo nên nét đáng yêu của con người làm chủ nơi đây.

 Bức tranh mùa hạ Việt Bắc óng vàng tựa như một bức tranh sơn mài của đậm chất cổ điển vừa mang những nét hiện đại:  

Ve kêu rừng phách đổ vàng 

Nhớ cô em gái hái măng một mình 

Câu thơ thứ nhất có hai hình ảnh “tiếng ve” và “hoa phách”. Tiếng ve là đặc trưng của mùa hạ. Hoa phách là đặc trưng của mùa hè Việt Bắc. Những ngày cuối xuân, cả rừng phách còn lại một màu xanh bạt ngàn, những nụ hoa còn náu kín trong kẽ lá. Khi bản đàn ve vừa dạo khúc đầu tiên của mùa hạ thì những nụ hoa nhất tề đồng loạt trổ bông cả dùng phách lai láng sắc vàng. Chữ “đổ” được dùng thật chính xác, tinh tế.Chữ “đổ” được dùng thật chính xác, tinh tế. Nó vừa diễn tả tài tình từng đợt mưa hoa rừng phách khi có ngọn gió thoảng qua, vừa gợi sự biến chuyển nhanh chóng của sắc màu, vừa diễn tả từng đợt mưa hoa rừng phách khi có ngọn gió thoảng qua, vừa bắt trọn được khoảnh khắc hè sang. Đây không còn là câu chữ đơn thuần mà trở thành một bức tranh sơn mài được vẽ lên bằng những kỷ niệm nên lung linh ánh sáng, màu sắc và rộn rã âm thanh. 

Hiện lên trong cái thiên nhiên óng vàng và rộn rã ấy là hình ảnh cô gái áo chàm cần mẫn đi hái búp măng rừng cung cấp cho bộ đội. Trong thơ Tố Hữu, người em xuất hiện rất trữ tình, thơ mộng, gần gũi thân thương. Hai chữ “một mình” mà vẫn không gợi lên cái cô đơn hiu hắt bởi cô đang làm bạn với thiên nhiên tươi đẹp, đang làm chủ lao động làm chủ tự do. Hình ảnh thơ cũng gợi lên được vẻ đẹp chịu khó chịu thương của cô gái đằng sau đó ẩn chứa biết bao niềm cảm thông trân trọng của tác giả. Ba chữ “măng một mình” đi liền với nhau tạo nên nhạc tính, làm giọng thơ trở nên da diết bâng khuâng. Người đi rồi mà dường như hồn còn lạc giữa bạt ngàn hoa phách.

Bức tranh mùa thu khép lại bộ tranh tứ bình bằng tiếng hát chia tay bạn để lại âm vang nghĩa tình kháng chiến:

Rừng thu trăng rọi hòa bình 

Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung

Có ai đó nói rằng núi rừng Việt Bắc nhiều sắc hoa nhưng có loài hoa lạ “Hoa trăng”. Trăng đẹp nhất là trăng mùa thu. Có lẽ chính vì vậy mà bức tranh thiên nhiên và con người càng trở nên gần gũi hơn bao giờ hết. Chữ “rọi” rất hay, nó diễn tả được ánh trăng tràn ngập cả không gian bao la. Đó là ánh trăng tự do, của hòa bình, rọi sáng niềm vui lên từng núi rừng, từng bản làng Việt Bắc. Giữa bao la ánh sáng vàng dịu mát ấy là tiếng nhắc nhở thủy chung ân tình. Đây cũng là tiếng hát của Việt Bắc, của núi rừng, của tình cảm mười lăm năm gắn bó  thiết tha mặn nồng. Bức tranh mùa thu Việt Bắc đã làm hoàn chỉnh bức tranh tuyệt mỹ của núi rừng và khép lại đoạn thơ bằng tiếng hát “ân tình thủy chung” gợi cho người về và người đọc những rung động sâu xa của tình yêu quê hương đất nước.

Tóm lại, với những nét chấm phá đơn sơ giản dị vừa cổ điển vừa hiện đại, đoạn thơ trên của Tố Hữu đã làm nổi bật được bức tranh cảnh và người qua bốn mùa của chiến khu Việt Bắc. Tất cả đã tan chảy thành nỗi nhớ nhung quyến luyến thiết tha trong tâm hồn người cán bộ về xuôi.

COMBO 12 cuốn sổ tay hack điểm 9+ thi tốt nghiệp THPT và kỳ thi ĐGNL 

3.2 Phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc mẫu 2

Nhà thơ Tố Hữu không chỉ là một nhà thơ lớn của thơ ca cách mạng kháng chiến Việt Nam mà ông còn là người chiến sĩ cộng sản hết lòng vì đất nước, vì nhân dân. Con người ấy sáng tác trong chiến tranh khiến các tác phẩm vừa toát lên vẻ hào hùng khí thế của dân tộc nhưng cũng không kém phần trữ tình ngọt ngào của con người địa phương. Bức tranh tứ bình trong bài thơ Việt Bắc chính là một đoạn nổi bật cho sự khéo léo vẽ nên hình ảnh đối lập giữa con người và thiên nhiên.

Hoàn cảnh sáng tác bài thơ là thời điểm cuộc chiến Điện Biên Phủ toàn thắng, cán bộ chiến sĩ dời chiến khu Việt Bắc tiếp quản lại thủ đô Hà Nội. Tác giả đã sử dụng liên tiếp đại từ nhân xưng “mình”, “ta” để thể hiện sự gắn bó thân thiết, là cách xưng hô quen thuộc trong thơ ca dân gian Việt Nam.

"Ta về mình có nhớ ta

Ta về ta nhớ những hoa cùng người

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng

Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình

Rừng thu trăng rọi hòa bình 

Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung”

Hai câu thơ đầu tiên chính là nỗi nhớ “mình” “ta” hòa hợp. Giờ đây “mình” “ta” không còn tách biệt rõ ràng nữa. Câu hỏi tu từ không cần câu trả lời mà dường như đáp án đã có sẵn trong đó, người trở về vừa đặt câu hỏi vừa là cách khẳng định sự nhớ thương với kẻ ở lại. Hình ảnh người và cảnh xen với nhau, cứ một câu có hình ảnh con người là lại tiếp thêm một câu tả cảnh đẹp đặc trưng của núi rừng Việt Bắc. “Hoa cùng người” với “hoa” là nét đẹp đặc trưng vùng Việt Bắc còn hình ảnh con người cũng chính là người dân lao động Việt Bắc tuy nghèo khổ về vật chất nhưng luôn rủng rỉnh về tình cảm. 

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng

Bức tranh tứ bình của nhà thơ Tố Hữu được mở đầu khá khác lạ. Không phải từ mùa xuân - khởi đầu cho cuộc sống, cũng không phải từ mùa hạ - biểu tượng cho sức sống mà lại là từ mùa đông lạnh lẽo. Có lẽ lý do lớn nhất để tác giả chọn khởi điểm từ mùa đông là dựa vào thời điểm sáng tác. Đó là mùa đông năm 1954 - là lúc kháng chiến thành công, là thời điểm quân và dân phải rời xa vòng tay của nhau. Theo điểm nhìn của Tố Hữu, ông cảm thấy mùa đông ở Việt Bắc có nét rất riêng. Khi mùa đông đến nó không lạnh lẽo như cái rét đông Hà Nội, nó cũng không còn nắng nóng như thời điểm cuối năm tại miền Nam mà nó bừng sáng, ấm áp bởi sắc đỏ. Màu đỏ tươi đó đến từ những bông hoa chuối được điểm xuyến khắp khu rừng. Khu rừng xanh ngắt không chỉ còn toàn tông lạnh mà giờ đây đã được sắc đỏ tuy nhỏ bé nhưng len lỏi khắp khu rừng sưởi ấm. Đi từ xa đến, từng bông hoa chuối như những bó đuốc đỏ rực, thắp sáng khắp núi rừng Việt Bắc.

Ở trong bức tranh thiên nhiên hùng vĩ mà ấm áp đó chính là hình ảnh con người lao động, tuy nhỏ bé nhưng luôn hiên ngang làm chủ thiên nhiên. Đó là hình ảnh “dao gài thắt lưng” của mỗi con người Việt Bắc đang chăm chỉ cấy cày trồng lương thực nuôi bộ đội. Chiếc dao nhỏ bé được chính ánh nắng tự nhiên chói rọi, làm ánh lên cả khu rừng. Nhà thơ Tố Hữu rất khéo léo khi không miêu tả rõ ràng hình ảnh con người ở đây, ông chỉ sử dụng biện pháp hoán dụ một công cụ lao động để chỉ tới con người sử dụng nó. Con người chính là tinh hoa của vạn vật, dù ở đâu chỉ cần là nơi con người đứng, làm việc thì nơi đó chính là hội tụ của ánh sáng. Đó là tư thế đầy kiêu hãnh khi con người Việt Bắc luôn tự tin với chính đôi bàn tay của mình, với chính sự chăm chỉ cần cù trong lao động thì họ sẽ luôn vững vàng làm chủ cuộc sống của chính mình.

Thời gian cuối năm chớp mắt trôi qua, mùa đông giờ đây phải lưu luyến nhường lại không gian tái sinh cho mùa xuân đến.

“Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang”

Cũng như tất cả mọi địa điểm trên thế giới, mùa đông khiến cho vạn vật rơi vào thế nghỉ ngơi, ngủ vùi trước thiên nhiên thì mùa xuân tới như một làn nước ấm đánh thức vạn vật cây cối hoa lá. Ở mỗi vùng miền khác nhau thì chúng ta sẽ có một loài hoa tượng trưng cho mùa xuân, loài cây được sử dụng trang trí khắp mọi ngôi nhà mỗi dịp tết đến xuân về. Ở Việt Bắc, loài hoa đó chính là sự trở lại của bạt ngàn hoa mơ nở trắng cả khu rừng. Để làm nổi lên màu trắng của khu rừng, nhà thơ đã sử dụng biện pháp nghệ thuật đảo ngữ. Không phải là “rừng trắng” mà là “trắng rừng”.Tác dụng rõ nhất chính là khiến người đọc cảm thấy màu trắng được lan tỏa hơn, chủ động hơn khi phủ kín cả khu rừng Việt Bắc rộng lớn hùng vĩ. Sắc xanh trước đây đã không còn là màu chủ đạo, giờ đây nó bị lấn át bởi màu trắng của hoa mơ. Kết hợp với đảo ngữ là động từ “nở” càng khiến cho mùa xuân tràn đầy nhựa sống hơn, là bức tranh trăm hoa đua nở. Mùa xuân Việt Bắc với nhà thơ không hề vì sắc trắng mà trở nên lạnh lẽo khó gần bởi dù là sắc gì cũng sẽ có hình ảnh con người với những hoạt động sản xuất sinh hoạt hàng ngày. Mùa nào việc nấy, vào mùa xuân này người dân Việt Bắc chăm chỉ duy trì món nghề thủ công làm nón. “Từng sợi giang” được bàn tay khéo léo, tỉ mỉ của con người “chuốt” mỏng, đan thành những chiếc nón cầu kỳ tinh xảo. Chính những hành động này càng ngợi ca sự tài hoa, khéo léo, nhanh nhẹn, tần tảo của người dân Việt Bắc.

Không còn sự dịu dàng như một cô gái e thẹn tinh tế của màu xuân, mùa hè tại chiến khu Việt Bắc ùa về mạnh mẽ như tình yêu nước, như nhiệt huyết của quân dân ta.

“Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình”

Câu thơ đầu của mùa hè như có hai vế đối nhau. Từng con từng con ve tạo thành một dàn đồng ca mùa hạ cùng nhau gọi rừng phách chuyển màu. Nhưng cũng có thể hiểu rằng, thời điểm phù hợp đến, rừng phách đồng loạt thay áo mới để thu hút đàn ve đến. Động từ được sử dụng hình ảnh này cũng rất đặc biệt , đó là từ “đổ”. Đây được coi là động từ mạnh dùng để nhấn mạnh sự đồng loạt nhất trí cùng lúc của rừng phách, lần lượt đổi màu. Không còn là nghệ thuật nhiếp ảnh như ánh sáng của mùa xuân, mà mùa hè lại như một bức tranh sơn mài được vẽ lên bằng cả âm thanh và màu sắc. Với toàn cảnh ánh vàng chói lọi đó hiện lên hình ảnh người con gái cần mẫn lên rừng hái măng. Một lần nữa lại phải cảm thán với cách sử dụng đại từ xưng hô của tác giả. Không chỉ khéo léo với hai đại từ “mình” “ta” mà nhà thơ Tố Hữu còn kéo gần khoảng cách quân dân với cách gọi “cô em gái”. Không phải là chiến sĩ với nhân dân mà giờ đây như người trong gia đình gần gũi, thân thiết gọi nhau. Cô thiếu nữ bé bỏng cũng đang âm thầm đóng góp sức lực của mình trong công cuộc nuôi bộ đội. Một mình thân hình nhỏ bé đó nhưng không vì ba từ “măng một mình” làm cho đơn độc yếu đuối. Cô gái nhỏ bằng chính sức lực cũng như sự quyết tâm, tình yêu nước của mình có thể chống lại tất cả mọi thứ.

Kết thúc bức tranh tứ bình bằng mùa thu nhẹ nhàng, yên bình. Đó là khung cảnh đêm trăng tròn, có ánh sáng dịu dàng của trăng, có sự thơ mộng của từng ngôi sao thắp sáng cả bầu trời.

"Rừng thu trăng rọi hòa bình

Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung”

Đây là thời điểm khói lửa âm u của chiến tranh biến mất, giờ đây khắp khu rừng Việt Bắc chỉ dành cho ánh trăng sáng, soi rọi cả nền hòa bình dân tộc. Ánh trăng của chính nghĩa đó soi sáng từng ngóc ngách của khu rừng, soi vào từng bản làng, từng ngôi nhà, soi sáng cả tâm hồn quân dân ta. Không có tiếng kẻng, tiếng chuông. Cũng không có tivi báo mạng hay cả đài phát thanh mà tiếng báo thắng trận được thể hiện ra qua từng câu hát truyền tai nhau. Khác với ba mùa khác, con người chỉ xuất hiện lặng lẽ với nhiệm vụ làm việc lao động kiếm sống. Giờ đây khi thời bình tới, con người đã lấy lại được sự vui mừng hân hoan, dùng tiếng hát vang dội cả khu rừng. Tiếng hát đó là tiếng hát trong trẻo, vừa thể hiện niềm vui nhưng cũng xen lẫn chút buồn. Buồn vì họ biết đã đến lúc họ phải tạm biệt những người chiến sĩ đã gắn bó với họ suốt mười lăm năm mà từ lâu họ đã coi như con cháu trong nhà. Đó còn là tiếng hát nhắc nhở, hy vọng dù ở bất cứ đâu họ cũng sẽ không quên nhau, luôn nhớ tới nhau. Nhớ tới từng cành cây ngọn cỏ, nhớ đến từng tiếng động, từng mùa mà họ đã cùng nhau trải qua. Đặc biệt là họ luôn nhớ tới nhau.

Chỉ qua một đoạn thơ, ta có thể thấy được nhà thơ Tố Hữu không chỉ tài hoa trong mảng thơ trữ tình chính trị mà còn có thể khéo léo biến đổi từng không gian, thời gian chỉ sai một vài câu chữ. Mỗi cặp thơ viết ra là toàn cảnh một mùa tại chiến khu Việt Bắc được hiện lên rõ nét. Cảnh vật và con người nơi đây không hề có một chút đối nghịch, mà còn cùng nhau tô nên chiến khu Việt Bắc hoàn chỉnh đầy nghĩa tình.

Đăng ký khóa học PAS THPT để được trải nghiệm lộ trình ôn tập theo năng lực cá nhân bạn nhé! 

3.3 Phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc ngắn gọn

Tình cảm quân dân vẫn luôn là đề tài rất được quan tâm trong thời kỳ văn học cách mạng ta. Phải kể đến tiêu biểu nhất cho chủ đề đó là sự bịn rịn quyến luyến bởi sự chia tay cũng như vẻ đẹp của nhân dân và núi rừng Việt Bắc trong bức tranh tứ bình ở bài thơ cùng tên.

Chỉ qua mười câu thơ mà nhà thơ Tố Hữu đã làm nổi lên rất nhiều điều. Trước tiên phải kể đến sự gắn bó thân thiết cũng như sự bịn rịn, quyến luyến qua liên tiếp những đại từ “mình”, “ta” nối với nhau bằng trạng từ “nhớ”. Người chiến sĩ ra đi trở về căn cứ Hà Nội nhớ tới những người dân cùng nhau chiến đấu suốt mười lăm năm tại chiến khu Việt Bắc. Người dân Việt Bắc cũng bùi ngùi nhớ tới những người anh, người con đã chung sống với nhau một phần tư cuộc đời. Dù là ai đi ai ở cũng luôn nhớ tới nhau, nhớ tới kỷ niệm từng cùng nhau.

Nhớ tới trước tiên chính là cảnh vật. Mùa đông Việt Bắc đặc biệt khiến người ta nhớ đến bởi sắc đỏ riêng biệt. Không phải là màu xám âm u của thời tiết, cũng không phải màu trắng toát của băng tuyết mà mùa đông ở đây lại là sự kết hợp giữa sắc xanh của bạt ngàn lá cây điểm xuyết thêm sắc đỏ của hoa chuối. Trong khung cảnh ấy con người xuất hiện càng như một điểm nhấn với ánh sáng tự nhiên hội tụ ở trên “lưỡi dao gài thắt lưng” khi họ đã vượt núi rừng lên làm nương rẫy

Tiếp theo đó chính là sự trở mình của mùa xuân Việt Bắc. Ngày xuân ở đây càng nên thơ hơn khi từng bông hoa mơ lần lượt bung cánh khoe ra sắc trắng tinh khôi. Không phải màu hồng của hoa đào Hà Nội, cũng không phải sắc vàng của hoa mai ở Miền Nam mà mùa xuân Việt Bắc lại thay cho mình một lớp áo trắng muốt. Sắc trắng ngập tràn đó như một màn sương che mờ mọi vật. Nhưng trong làn sương đó con người lại từ từ xuất hiện với sự chỉnh chu, khéo léo trong từng công đoạn làm nón. Người dân Việt Bắc vừa ngắm nhìn cảnh vật tuyệt đẹp, vừa lao động để duy trì làng nghề truyền thống của mình. Họ tụ tập với nhau, cùng nhau “chuốt từng sợi giang” để đan nón.

Mùa xuân cũng nhanh chóng qua đi để lại cho mùa hạ một nhiệt lượng lớn. Không còn nhẹ nhàng trong trắng như trước đó mà giờ đây mùa hạ ùn ùn đổ về trong cả âm thanh lẫn hình ảnh. Từng con ve cùng nhau tụ lại, như có một chú ve đầu đàn là trưởng dàn nhạc bắt nhịp cho hàng nghìn con ve cùng nhau hát lên bài hát sôi động tượng trưng cho mùa hè. Thêm nữa là hình ảnh rừng phách lúc nào còn e ấp mà giờ đây đã mạnh mẽ nổi dậy, thay chiếc áo mới với sắc vàng chói lóa. Mùa hạ đến cũng là lúc những cơn mưa rào lũ lượt kéo tới. Đây chính là thời điểm măng mọc nhiều nhất. Những “cô em gái” cần mẫn lên núi hái măng nuôi bản thân, nuôi bộ đội. “Măng một mình” không phải là chỉ có một cô bé đi hái măng mà là rất nhiều rất nhiều cô thiếu nữ bé nhỏ cùng nhau phân chia khu vực để có thể mang về nhiều măng nhất. Chính vì vậy từ “một mình” trong trường hợp này không hề mang lại cảm giác cô đơn mà nó còn thể hiện sự mạnh mẽ, chiến đấu thầm lặng như câu nói “Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”. Chính sự cần cù mà kiên cường này đã khiến tác giả Tố Hữu coi những cô thiếu nữ như em gái trong nhà nên mới có sự xuất hiện của cách xưng hô “cô em gái”.

Khép lại bức tranh tứ bình cũng chính là lúc kết lại mười lăm năm chiến đấu tại chiến khu Việt Bắc. Giờ đây mùa thu đến cũng là lúc quân giặc bị đánh lui, không còn là ánh trăng soi sáng con đường chiến đấu mà chỉ còn ánh trăng dịu dàng của hòa bình độc lập dân tộc. Hòa bình đến với toàn miền Bắc, với chiến khu Việt Bắc, với thủ đô Hà Nội. Con người giờ đây không cần phải kìm nén bản thân, lén lút vừa sinh hoạt vừa chiến đấu nữa. Họ có thể tự do hát hò, tự do làm tất cả những gì họ muốn vì họ đã đòi lại được sự tự chủ của đất nước, tự do của nhân quyền. Họ hát lên vì hạnh phúc nhưng cũng là lời hát lên để người ra đi, rời khỏi nơi đây có thể nhớ về những năm tháng “có phúc cùng hưởng, có họa cùng chia”. Mong rằng cảnh vật thiên nhiên có thể lưu lại trong mắt người đi, tiếng hát có thể lưu giữ trong đôi tai cán bộ, những bữa ăn chỉ có măng trúc có thể nhắc đến Việt Bắc mỗi khi chiến sĩ ăn cơm.

Chỉ mười câu thơ thôi mà như cả một đời người. Mười câu thơ tụ hội đủ bốn mùa, đủ mọi cung bậc cảm xúc. Đây chính là quá khứ hào hùng mà dù tương lai có trôi đi bao xa các cán bộ chiến sĩ nói chung cũng như nhà thơ Tố Hữu nói riêng không thể nào quên.

>>> Giải pháp ôn tập thi THPT Quốc Gia hiệu quả cùng khóa học PAS VUIHOC <<< 

Hy vọng các bài phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc mà vuihoc đã viết ra có thể cung cấp lượng kiến thức cần thiết cho các em. Đây là đoạn thơ quan trọng trong chương trình Ngữ Văn 12, có thể sẽ xuất hiện trong đề thi môn văn tốt nghiệp THPT Quốc Gia. Các em hãy đọc kỹ để có thể làm bài tốt nhất.

>> Mời các bạn tham khảo thêm: 

• Phân tích 8 câu đầu Việt Bắc
• Kết bài Việt Bắc
• Mở bài Việt Bắc
• Phân tích bài thơ Việt Bắc