Phân tích chi tiết tác phẩm Số phận con người

1. Sơ đồ tư duy phân tích bài số phận con người

Mời bạn tham khảo sơ đồ tư duy phân tích bài số phận con người chi tiết: 

2. Dàn ý phân tích bài số phận con người

2.1 Mở bài

- Nhà văn Solokhop là một nhà văn lớn của nền văn học Nga, ông được coi là tác giả hàng đầu trong chủ đề hiện thực của xã hội chủ nghĩa.

- Tác phẩm Số phận con người là một trong những tác phẩm tiêu biểu của phong cách sáng tác của ông. 

- Tác phẩm này đã cho thấy nghị lực phi thường của người Nga giúp họ có thể vượt qua mọi khó khăn thử thách. Thêm vào đó là sự kiên cường và tấm lòng nhân ái của người dân nước Nga.

2.2 Thân bài

a. Nhân vật Xô-cô-lốp

- Ông là một người đã trải qua nhiều khó khăn đau khổ do chiến tranh.

- Ông bị bắt giam tại trại tù binh ở nước Đức trong hai năm.

- Ông bị thương hai lần do chiến đấu.

- Sau khi trở về với hồng quân Liên Xô, trốn thoát khỏi trại tù binh thì ông lại hung tin khi vợ và con gái của ông đã bị bom đạn của quân phát xít giết chết.

- Niềm tin, niềm hy vọng duy nhất để ông tồn tại là cậu con trai. Nhưng nghiệt ngã thay ngay ngày mà hồng quân giành được chiến thắng thì một tên thiện xạ người Đức đã bắt chết con ông

b. Hoàn cảnh của Xô-cô-lốp sau chiến tranh

- Ông không còn quê hương, không có nhà, không còn người thân.

- Ông phải sống nhờ nhà của một người bạn mình.

- Cuộc sống của ông ngập trong men rượu. Ông suýt trở thành kẻ nghiện rượu sau chuỗi ngày tìm đến quán rượu uống.

- Ông dương như không phải sống mà là tồn tại trong sự cô đơn, sự thất vọng và lúc nào cũng như người mất hồn.

- Ông chính là nạn nhân của chiến tranh khi ông đã phải chịu sự tổn thương về cả thể xác lẫn tinh thần.

c. Sự thay đổi của Xô-cô-lốp sau khi gặp bé Va-ni-a

- Qua một lần tình cờ gặp mặt, ông đã chú ý đến bé Vania

- Ông đã ngẫu nhiên hỏi được tình cảnh của bé

- Sau khi biết được bố mẹ bé đều đã mất sau chiến tranh, bé trở thành trẻ mồ côi không gia đình, không họ hàng thân thích.

- Với tình cảm bộc phát cùng với tình yêu người chân thành ông đã nhận nuôi bé Vania - em bé đang có cùng hoàn cảnh với ông.

- Hai vợ chồng người bạn của Xô-cô-lốp đã rất vui mừng khi thấy đứa trẻ ông mang về.

- Khi múc súp cho bé ăn, người vợ đã không nén được nước mắt khi bà thấy thương cho hoàn cảnh cả mọi người, của cậu bé, của bạn và cả của chính bản thân vợ chồng bà.

- Tuy vụng về nhưng Xô-cô-lốp đã rất cố gắng chăm sóc bé Vania với tất cả sự ấm áp, tình yêu thương.

- Cuộc sống của ông dường như trở nên có ý nghĩa hơn từ ngày cậu bé Vania về ở cùng. Cậu bé đã trở thành điểm tựa tinh thần cho ông.

- Những nỗi đau luôn ở lại, vì nhớ đến những người thương yêu nhất bị mất do chiến khói lửa chiến tranh cùng với lúc ông bị tước bằng lái xe. Ông đã quyết định đưa bé Vania đến nơi khác sinh sống, làm lại cuộc đời.

- Chính tình yêu thương con người đã giúp cho Xô-cô-lốp cải tử hoàn sinh. Ông đã tìm ra ý nghĩa của cuộc sống. Chính nó đã giúp ông thoát khỏi sự bất lực, vô vọng.

- Cả Xô-cô-lốp và bé Vania đều là nạn nhân của chiến tranh. Chiến tranh qua đi những con người đồng cảnh ngộ đành dựa vào nhau để sống.

2.3 Kết bài

- Nội dung

+ Tác giả đã tố cáo những tội ác của quân phát xít, của những kẻ tạo nên chiến tranh.

+ Đây còn là bức tranh miêu tả cuộc sống của nhân dân, của người lính Nga hậu chiến tranh.

+ Đó cũng là sự cảm thương của tác giả đối với số phận con người cũng là lợi ngợi ca sự dũng cảm, nghị lực mạnh mẽ sẵn sàng đối đầu với khó khăn của nhân dân Nga.

- Nghệ thuật

+ Tác giả đã khéo léo sử dụng nghệ thuật truyện lồng trong truyện.

+ Cách xây dựng hình tượng con người Nga chân thật.

+ Chi tiết hình ảnh nghệ thuật độc đáo.

Lộ trình ôn thi tốt nghiệp THPT Quốc Gia từ các thầy cô có kinh nghiệm thực chiến hàng đầu Việt Nam 

3. Hướng dẫn phân tích bài số phận con người 

3.1 Phân tích bài số phận con người 1

Tác giả Solokhop sinh năm 1905 mất năm 1984, ông là  nhà văn kiệt xuất của Liên Xô, được vinh danh và nhận giải Nobel Văn học năm 1965. Đồng thời, ông được đưa vào danh sách các nhà văn lớn. Trong số các tác phẩm của ông có tác phẩm tiểu thuyết xuất sắc, tiêu biểu cho sự nghiệp của ông là tác phẩm "số phận con người". Qua tác phẩm này ta thấy  số phận bất hạnh của con người sau chiến tranh. Kể từ khi được đăng trên  báo cho đến nay, tác phẩm vẫn giữ nguyên những giá trị nhân văn của nó. 

Nhân vật chính của truyện là Xô cô lốp. Ông ấy là một người đã phải chịu bi kịch sau khi chiến tranh kết thúc. Trước đó ông phải rời xa gia đình để nhập ngũ, nhưng sau hòa bình lặp lại thì ông không còn gì cả. Ông mất tất cả từ người thân, nhà cửa thậm chí cả quê hương đều không còn. Đối với ông, một lòng chiến đấu vì Tổ quốc cũng  là bảo vệ những người thân yêu của mình, nhưng giờ đây những người thân yêu của ông đã rời xa ông, bom đạn đã cướp đi mọi thứ của ông. Vì vậy, ông phải sống một cuộc đời khốn khổ đến mãi sau này. Trong chiến đấu, ông cũng phải chịu những thương tổn, hai lần bị thương và  bị tra tấn hai năm trong trại tập trung của phát xít Nhật. Vợ và hai con gái của ông đều đã bị bom phát xít giết chết. Ông chỉ hy vọng vào người con trai cả Anatoly, nhưng anh cũng tử trận vào năm 1945. Như vậy có thể thấy số phận của ông rất bất hạnh, ông phải chịu nhiều đau đớn về thể xác khi chiến đấu, nhưng khi chiến tranh kết thúc, ông đã hy sinh một mái ấm độc lập. Đây là gánh nặng tinh thần đối với ông, vì chiến tranh đã cướp đi tất cả những người thân yêu của ông. Ông tuyệt vọng trước những đau khổ của cuộc đời. Từ đó ta thấy  hậu quả của chiến tranh  thật  đau thương. Sau chiến tranh, ông không có nhà cửa, người thân nên phải sống nhờ một người bạn cũ. Ông phải dùng đến rượu để xoa dịu  nỗi đau. Sau chiến tranh, ông phải sống một cuộc đời cô đơn và bế tắc.

Và tình cờ thay định mệnh khiến ông gặp được bé Vania. Tác giả miêu tả ngoại hình của cậu bé một cách chân thực nhất, qua đó thấy được hậu quả  khủng khiếp của chiến tranh. Cậu bé khoảng tầm năm đến sáu tuổi, xuất hiện  trong bộ dạng quần áo rách rưới, mặt mũi lấm lem bùn đất… chỉ có đôi mắt là sáng ngời. Cậu bé cũng gặp hoàn cảnh rất đáng buồn. Cả cha và mẹ của cậu bé đều chết trong chiến tranh. Cùng một người thân đã mất, nhưng ít nhất Xô Cô Lốp còn  sức lực để làm được việc còn cậu bé kia thì không làm được việc kiếm tiền vì nó còn quá bé. Vania phải sống một cuộc đời khốn khổ bạ đâu ngủ đấy, ai cho gì thì ăn đấy. Và định mệnh đã để họ gặp nhau, bù đắp cho nhau với những yêu thương  đã mất. Vì vậy, ông thông cảm với hoàn cảnh của Vania và quyết định nhận bé làm con nuôi. Cả hai người bạn của Xô cô lốp đều rất vui trước quyết định này của ông. Xo cô lốp ấy dường như không quan tâm đến tất cả những đau khổ mà dành cho mọi tình yêu, sự tận tâm và chu đáo để chăm sóc cậu bé. Ông ấy mua quần áo cho cậu bé, một chiếc áo khoác rất đẹp. Lòng tốt đã đưa hai trái tim xích lại gần nhau sưởi ấm. Sau đó ông cố gắng kiếm tiền để nuôi bé Vania nhưng cuộc đời hay số phận của ông vẫn thật bất hạnh. Khi đi đường ông đã vô tình chạm nhẹ vào người đi đường và rồi ông đã bị tước mất bằng lái, mất việc nên phải ra ngoài kiếm sống. Ngoài ra, sức khỏe của anh ấy xấu đi đáng kể. Ông đã đau đớn đến phát khóc nhưng  vẫn cố gắng không nói cho Vania biết. Anh vẫn tỏ ra bình thường trước mặt cậu bé. Dường như tác giả nhìn đời bằng con mắt nhân văn, ông không để  bé Vania khóc, điều đó thể hiện sự hy sinh của người cha.

Đến cuối tác phẩm, tác giả tỏ ra đồng cảm  với nhân vật. Tác giả không  giấu được  cảm xúc  cũng như tình cảm của hai cha con trước hoàn cảnh ấy. Dường như hai người cô đơn đã tìm được nhau, cùng chia sẻ  yêu thương trong cuộc sống với nhau. Tác phẩm đã thể hiện sự khâm phục trước lòng quyết tâm của nhân dân Nga khi trải qua những khó khăn của cuộc sống. Trong hoàn cảnh  nghèo khó, khổ đau  nhưng vẫn dành cho nhau  tình yêu thương nhân hậu để chạm tay vào hạnh phúc. Vì vậy, bạn có thể nói rằng với điều này, bạn có thể thấy rất nhiều người đã khốn khổ như thế nào sau chiến tranh. Những người lính đã trải qua gian khổ trên chiến trường, những tưởng chiến tranh sẽ kết thúc và họ sẽ được đoàn tụ nhưng hiện thực chiến tranh đã cũng cướp đi những người thân yêu của họ.

Qua tác phẩm, người đọc có thể phần nào thấy được rất nhiều người đã khốn khổ như thế nào sau chiến tranh. Những người lính đã trải qua gian khổ trên chiến trường, những tưởng  chiến tranh sẽ kết thúc và họ sẽ được đoàn tụ thì chiến tranh cũng cướp đi những người thân yêu của họ. Cả Xô-cô-lốp và Vania bé nhỏ đều là hiện thân của  số phận bất hạnh của người dân Nga. Đồng thời qua tác phẩm này tác giả kêu gọi mọi người hãy có trách nhiệm với số phận của những con người như vậy.

>> Mời bạn tham khảo: Soạn bài Ngữ Văn 12

3.1 Phân tích bài số phận con người 2

Solokhov là nhà văn Nga kiệt xuất, ông đã nhận giải thưởng Nobel về văn học năm 1965. Ông đã để lại cho đời một số lượng lớn tác phẩm, tiểu thuyết xuất sắc và truyện ngắn hay với cái nhìn hiện thực về thế giới, cuộc sống và chiến tranh. Tác phẩm số phận của con người được ông viết ra trong khi đất nước Nga đang dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Liên Xô, khôi phục tinh thần dân chủ, đấu tranh chống quân giặc. Ngòi bút của ông  xu hướng quan tâm đến số phận con người sau chiến tranh. Tác phẩm của Solokhov mang rất rõ tinh thần của thời đại.

Nhân vật chính Xô-Cô-Lốp bị thương, anh bị giam trong trại tập trung của  Đức quốc xã và phải chịu những hình thức tra tấn dã man. Không chỉ vậy, anh còn mất  tất cả người thân, gia đình vào tay bom đạn phát xít: vợ và hai con gái. Đây có lẽ là nỗi đau  lớn nhất trong cuộc đời anh, những vết thương  thể xác có thể mất nhiều năm để chữa lành và những mất mát, đau đớn về tinh thần sẽ mãi mãi không thể lành dù qua nhiều năm. Và niềm an ủi duy nhất và cuối cùng của tâm hồn đau khổ này là cậu con trai lớn lớn, một đại úy pháo binh, một học sinh giỏi toán, đã bị một tay súng bắn tỉa Đức bắn trúng ngay lúc chiến thắng. Anh đã phải chôn vùi hy vọng cuối cùng của mình trong cuộc sống. Sau khi rời khỏi cuộc chiến,  không còn  người mình yêu bên cạnh, người đàn ông này bị bao trùm bởi sự cô đơn, trống rỗng và tuyệt vọng. Vì quá đau nên anh không dám  về quê. Có biết bao kỉ niệm đẹp  của anh và gia đình ở quê hương, nếu anh về đó, mọi kỉ niệm ùa về, có thể anh sẽ không  sống nổi. Vì vậy, Xô-cô-lốp quyết định ở lại với người bạn của mình để xoa dịu nỗi đau và nỗi buồn. Tại đây anh làm nghề lái xe để nuôi sống bản thân và anh trở thành kẻ nghiện rượu, anh tìm đến rượu để quên đi quá khứ, để thoát khỏi những ký ức đeo bám anh. Nhưng  càng chạy trốn, càng tìm đến rượu chè, quá khứ ấy càng ám ảnh anh. Sau đó, Xô-Cô-Lốp bị mất bằng lái xe, anh ta thất nghiệp nên chuyển đến một  đất nước khác. Những vết sẹo của chiến tranh vẫn còn hằn trong đôi mắt màu tro buồn của anh.

Bé Vania còn có một số phận bất hạnh khác, cha mẹ chết vì bom đạn của quân phát xít. Vania mồ côi, không nơi nương tựa,  lang thang đầu đường xó chợ, sống một cuộc đời cơ cực không có chỗ ngủ, ai cho gì ăn nấy. Cả Vania và Xô-cô-lốp đều là nạn nhân của cuộc chiến tranh phát xít, họ  mất đi gia đình và những người thân yêu, sống một cuộc đời cô độc và lẻ loi đạc biệt mất đi dũng khí và nghị lực sống. Một số phận đau đớn và bất hạnh đã khiến hai con người này gặp nhau... Xô-cô-lốp thương tình và quyết định nhận bé Vania làm con trai mình. Xô-cô-lốp đã mang lại niềm hạnh phúc vô bờ bến cho cậu bé Vania. Quyết định này không chỉ mang lại niềm vui cho bé Vania mà còn mang lại sự bình yên và hạnh phúc cho Xô-Cô-Lốp, sau  bao nhiêu năm uống rượu đến quên sầu, chìm vào giấc ngủ,  đây là lần đầu tiên sau nhiều năm anh được ngủ yên giấc. Thông qua tình yêu, hai con người cần tình yêu  đã làm lành, đem lại niềm vui và hạnh phúc cho nhau. Anh luôn quan tâm, dành tình cảm, sự quan tâm  cho Vania: lấy xà phòng rửa tay trước khi  ngồi vào bàn ăn, đưa em đi gội đầu tắm rửa, chạy ra tiệm tạp hóa mua quần dạ vào trời thật nóng... Vì mang lại hạnh phúc  cho Vania cũng chính là mang lại hạnh phúc cho anh. Không chỉ tình yêu, mà còn là nghị lực đã giúp Xô-Cô-Lốp vượt qua số phận  đau thương. Cả gia đình anh đã bị bom đạn của quân phát xít giết hại, anh một mình bươn chải giữa cuộc đời, trái tim anh dần chai sạn, chán nản, có  lúc anh cảm thấy mình nên bỏ cuộc. Sức khỏe anh ngày một sa sút, tim anh bỗng đập thình thịch, giữa ban ngày, mặt anh tối sầm  lại. Anh lo một ngày nào đó cái chết sẽ ập đến, và anh càng lo cho Vania khi anh chết, cậu bé sẽ lại cô đơn, lang thang, điều đó càng khiến anh lo lắng hơn. Quá khứ không chỉ tiếp tục ám ảnh anh ta, mà nó sẽ luôn ẩn nấp và xuất hiện trở lại bất chấp những nỗ lực tốt nhất của anh. Hầu như đêm nào anh cũng mơ thấy vợ con. Tuy nhiên, nỗi đau phải luôn được che giấu vì anh không muốn để Vania biết, không muốn  thấy con khóc, để  niềm vui của Vania được gìn giữ trọn vẹn. Ý chí nghị lực của anh còn được thể hiện khi bị mất bằng lái xe, thay vì chán nản, bi quan, than trách, đổ lỗi cho số phận, anh đã đưa con trai nuôi sang nước khác để bắt đầu một cuộc sống mới. Anh tìm kiếm một công việc khác để mưu sinh  và cũng  để quên đi nỗi đau trong quá khứ.

Sức mạnh ý chí  của anh ấy cũng là điển hình cho tinh thần sống của người Nga. Tác phẩm sử dụng lối kể chuyện rất độc đáo, truyện lồng trong truyện có tác dụng làm cho câu chuyện vừa chân thực vừa xúc động. Trước hết, mỗi cách kể chuyện đều có thể tạo ra kết quả khác nhau. Khi Xô-cô-lốp kể chuyện, ngôn ngữ sẽ là đặc trưng của người lính và người tài xế lái xe, làm cho các nhân vật trở nên sống động và tự nhiên hơn. Nếu chọn người kể chuyện là tác giả thì câu chuyện  được kể một cách khách quan, trung thực hơn.  Dù chỉ là một đoạn trích trong tác phẩm nhưng nó đã truyền tải được những thông điệp sâu sắc của tác giả. Sokolov động viên, nhắc nhở  toàn xã hội hãy quan tâm đến những cá nhân, những số phận con người, như Xô-cô-lốp, người  đã hy sinh tất cả để giữ gìn nền độc lập của dân tộc. Đồng thời, nó lên án những cuộc chiến tranh vô nghĩa  đã làm bao người tan cửa nát nhà.

Combo sổ tay tổng hợp kiến thức tất cả các môn học giúp bạn chinh phục mọi kỳ thi chung và riêng 

3.1 Phân tích bài số phận con người 3

Tác giả Solokhop tên  đầy đủ là Mikhaiin Alexander Solokhov. Ông sinh năm 1905 tại Viosenscaia, tỉnh Rostov, vùng Sông Đông, Liên Xô trong chế độ cũ. Thời trẻ, ông  phải trải qua rất nhiều công việc khó khăn để kiếm sống. Vượt qua khó khăn, thử thách, Solokhov tự học bắt đầu sáng tác, mong muốn đưa hình ảnh quê hương, đất nước, con người thân yêu vào  tác phẩm của mình.  Cuộc đời và sự nghiệp văn học của Solokhov gắn liền với những sự kiện lịch sử vĩ đại và quan trọng  trong cuộc như Chiến tranh Vệ quốc đau thương và vẻ vang của nước Nga Xô viết chống phát xít Đức. Nổi tiếng với các tác phẩm  như tiểu thuyết “Dòng sông êm đềm”, “Đất vỡ hoang”, truyện ngắn “Số phận con người…”, Solokhov vinh dự  nhận giải Nobel Văn học năm 1965 và được mọi người đánh giá cao. . . Ông là một trong những nhà văn vĩ đại nhất của thế kỷ 20 ở Nga và thế giới. Chiến tranh thế giới  thứ hai kết thúc với chiến thắng vẻ vang của Hồng quân Liên Xô trong cuộc tấn công vào thành trì Berlin của phát xít Đức. Sự mất mát, hy sinh to lớn của nước Nga Xô viết đã giúp nhân loại thoát khỏi hiểm họa khủng khiếp của chủ nghĩa phát xít. Sau khi hòa bình lập lại, nhân dân Nga nhanh chóng bắt tay vào hàn gắn vết thương chiến tranh và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Những người lính Hồng quân bị giải ngũ trở lại cuộc sống lao động bình thường. Nhưng không phải mọi thứ đều  dễ dàng. Bao  khó khăn vất vả trên con đường  tiếp tục thử thách lòng dũng cảm, ý chí và nghị lực của con người. Nhà văn Solokhop cảm phục trước sức mạnh tinh thần của nhân dân Nga thời hậu chiến, lo lắng cho số phận và tương lai của con người nên đã viết truyện ngắn “Số phận con người”. Có thể nói, đây là tác phẩm hiện thực lớn đầu tiên được xuất bản sau chiến tranh, trong đó tác giả dám nhìn thẳng vào những vấn đề khó khăn, nan giải và những số phận bất hạnh của cuộc đời, ngợi ca là kính trọng đức tính kiên trung, nhân hậu của người dân Nga. Tác giả đã yêu và tôn trọng bằng cả trái tim mình.

Nhân vật chính của câu chuyện là người lính Hồng quân Xô-cô-lốp, người trực tiếp tham gia cuộc chiến  chống phát xít Đức và trải qua hai năm khủng khiếp trong trại tù binh chiến tranh của địch. Nhờ lòng dũng cảm và sự mưu trí, anh đã bắt sống một tên thiếu tá Đức, cướp một chiếc xe  tải và tìm cách chạy về phía quân ta. Sau đó, ông mới biết  vợ và hai cô con gái nhỏ của mình đã hy sinh trong vụ máy bay Đức ném bom quê hương ông năm 1942. Con trai cả của ông cũng tham gia cuộc tấn công Berlin và bị địch giết hại và hy sinh vào đúng ngày dân tộc chiến thắng. Số phận của Xô-cô-lốp thật không có một chút may mắn nào. Cả khi hòa bình đã được lặp lại nhưng anh không thể  về quê vì ở đó anh không còn người thân. Anh sống một cuộc đời lang bạt vô định và những cơn ác mộng khủng khiếp khiến trái tim anh  rỉ máu. Đoạn trích  ở cuối tác phẩm nói về việc Xô-cô-lốp nhận nuôi một cậu bé mồ côi tên là Vania. Tình người đã sưởi ấm trái tim anh, tiếp thêm sức mạnh để anh vượt qua những bất hạnh của số phận và  tin yêu vào cuộc sống. Theo nhan đề tác phẩm “Số phận con người”, nhà văn Solokhop theo dõi những  biến cố trong cuộc đời nhân vật Xô-cô-lốp, luôn đặt anh vào những tình huống bất hạnh để có thể khiến anh bộc lộ cá tính thật của mình. Nỗi bất hạnh lớn nhất mà Xô-cô-lốp gặp phải  trong cuộc sống yên bình là  mất hết những người thân yêu, mất đi niềm hy vọng đoàn tụ gia đình sau những ngày chiến tranh khốc liệt luôn cận kề bên anh .Anh không muốn trở về quê hương vì sợ không chịu nổi nỗi đau đớn, dằn vặt do bao kỷ niệm  đẹp ùa về trong tâm trí. Lang thang ở một vùng đất xa lạ, niềm an ủi duy nhất của anh là một người bạn cũ và vợ anh, giờ cũng đang bất hòa. Xô-cô-lốp ở lại nhà của họ và một người bạn đã đề nghị anh ta làm tài xế xe tải cho đội vận tải. Công việc hàng ngày của anh là chở hàng  từ thành phố về các huyện. Thiếu thốn  vật chất và nỗi đau tinh thần khôn nguôi  khiến sức khỏe anh liên tục suy yếu. Anh ấy không có sở thích nào khác ngoài thói quen uống rượu: Thông thường khi tôi lái xe  trở lại thành phố, điều đầu tiên anh làm là đến một quán rượu, uống một ly vang. Phải nói là anh đã quá đắm chìm vào thứ nghiện ngập nguy hiểm này... Xô-cô-lốp đã cố gắng dùng rượu để xoa dịu nỗi đau những nỗi đau không nguôi ngoai mà vẫn tích tụ thành một khối nặng  trong lòng. Nó thể hiện sự đau đớn, trì trệ và tuyệt vọng của anh.

Vô tình trong một lần đang ở quán rượu anh  để ý đến cậu bé mồ côi Vania, một hôm anh thấy cậu bé ấy đang xin ăn gần đó, hôm sau  lại thấy... Vẻ ngoài tội nghiệp của cậu bé lọt vào đôi mắt của anh khiến anh nảy sinh lòng thương hại. Cậu bé có khuôn mặt lấm lem nước dưa hấu, bẩn thỉu, bụi bặm, bẩn thỉu đầu tóc  bù xù, nhưng đôi mắt lại như sao sáng sau cơn mưa đêm. Nó bất giác làm anh nhớ đến cậu con trai, thông minh mà anh hết lòng yêu thương và hy vọng. Anh thừa nhận: Anh thích và cũng lạ, thích đến nỗi phóng xe thật nhanh để có thể thấy thằng bé. Có lẽ lý do của cảm giác này là anh đã thiếu  tình cảm gia đình quá lâu và anh luôn khao khát tìm thấy những người thân yêu. Xô-cô-lốp cảm thấy ấm lòng khi  thấy cậu bé nhìn về phía mình. Lòng tốt đã đánh thức trong anh tình phụ tử thiêng liêng. Trái tim anh tưởng như chai cứng lại vì đau đớn tột cùng giờ  lại ấm áp đập rộn ràng từng nhịp. Nghe tiếng thở dài của Vania bé nhỏ, lòng anh trào dâng niềm xót thương vô hạn: làm sao một cậu bé non nớt như thế lại biết thở dài, đó không phải là hành động phù hợp với lứa tuổi lên năm. Anh chủ động làm quen với cậu bé tội nghiệp và qua trò chuyện được biết cậu cũng là nạn nhân của một cuộc chiến tranh tàn khốc. Anh hỏi: “Bố cháu đâu hả?”. Nó thì thào: “Chết ở mặt trận”. "Thế mẹ cháu?" -“Mẹ bị bom chết trên tàu hỏa khi mẹ con cháu đang đi tàu.” - “Thế cháu từ đâu đến ?” -"Cháu không biết, không nhớ,..” - “ Thế ở đây cháu không có ai là bà con thân thuộc à ?”. - “Không có ai cả.” - “Thế đêm cháu ngủ ở đâu” - “Bạ đâu ngủ đó”. Nghe  giọng nói của cậu bé tội nghiệp, Xô-cô-lốp xúc động đến mức không cầm được nước mắt, nước mắt nóng hổi, ​​sôi trào trên mặt và ngay lập tức anh đưa ra quyết định: "Không thể để cho mình với nó chìm nghỉm riêng rẽ được! Mình sẽ nhận nó làm con.." Là một chiến binh dày dặn kinh nghiệm sống chết trong chiến tranh, những giọt nước mắt của Xô-cô-lốp mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện nỗi đau tột cùng khôn tả; đồng thời nói về những cuộc chiến tranh phi nghĩa và tội ác của kẻ thù đã gây bao đau thương cho đồng bào và đất nước Nga yêu dấu. Xô-cô-lốp có quyết định đột ngột như vậy là do bản tính nhân hậu của anh. Đặc biệt với anh, đây là một quyết định đúng đắn, bởi trái tim nhạy cảm của anh thấu hiểu nỗi cô đơn của những người vô gia cư, không nhà cửa, không người thân lênh đênh giữa cuộc sống khó khăn. Đoạn miêu tả Xô-cô-lốp đưa cậu bé lên ô tô và nói chuyện với cậu trong buồng lái thật tự nhiên và cảm động: Khoảnh khắc ấy, tâm hồn tôi bỗng trở nên tươi sáng hơn. Tôi cúi xuống cạnh thằng bé ấy và hỏi nhẹ nhàng: Vania, có biết ta là ai không nào ?”. Nó hỏi lại nghẹn ngào: “Thế chú là ai?” Tôi nói lại cũng khẽ như thế: ” Ta là bố của con!”. Nó áp sát  người tôi, cả người tôi rung rinh như ngọn cỏ trước gió. Còn anh mắt như mờ đi, toàn thân run rẩy… Tình yêu  quả là có một ma lực làm mới, làm thay đổi  con người, đem lại niềm vui cho đời. Tâm hồn của Xô-cô-lốp và Vania khao khát sự ấm áp, yêu thương và sẻ chia. Dường như có một sự sắp đặt thần kỳ nào đã gắn kết hai con người bất hạnh lại với nhau. Vania tin rằng người đàn ông  bao dung và che chở này chính là cha ruột của cậu bé. Và Xô-cô-lốp thực sự yêu thương và chăm sóc bé Vania như con ruột của mình. Anh thương xót và chăm sóc cậu bé bằng tất cả sự quan tâm và trách nhiệm của một người cha. Anh tắm rửa sạch sẽ cho cậu bé, cho cậu đi ngủ rồi chạy đến cửa hàng tạp hóa để mua quần áo, mũ và dép cho đứa con trai của mình. Xô-cô-lốp đã làm tất cả những điều này với niềm vui khôn tả. Những dòng  miêu tả tâm lý của tác giả về nhân vật Xô-cô-lốp trong đêm đầu tiên ngủ với bé Vania thật dịu dàng và khiến trái tim người đọc rưng rưng. Anh có được giấc ngủ ngon sau một thời gian dài. Những giữa đêm anh vẫn vài lần giật mình tỉnh dậy và rồi lại yên tâm ngủ khi thấy thằng bé vẫn ngủ ngon trong vòng tay mình.

Sokolov không giấu những vất vả, khó khăn trong những ngày đầu nhận nuôi  bé Vania. Nó đòi hỏi sự kiên nhẫn, tận tụy, tình yêu thương và trách nhiệm của cả cha và mẹ. Lúc đầu nó vẫn theo tôi trong những chuyến đi, nhưng sau đó tôi nhận ra rằng không hữu ích với cậu bé. Khi đi một mình anh chỉ cần một mẩu bánh mì, một củ hành và một nhúm muối, thế là đủ cho một ngày của người lính. Nhưng khi có cậu bé đi cùng vào thì khác: anh sẽ phải mua sữa, có khi  phải luộc trứng, phải đi kiếm đồ ăn nóng hổi... Tuy vất vả hơn nhưng cậu bé Vania ngọt ngào đáng yêu khiến anh nhớ đến đứa con trai  yêu quý của mình, và bù đắp cho tâm hồn đầy tổn thương của anh. Quan trọng hơn, Xô-cô-lốp luôn cố gắng mang đến niềm vui, sự an ủi và niềm tin cho cậu bé khiến cho cậu coi anh là cha của mình.Vào tháng 11, Xô-cô-lốp gặp tai nạn: xe của anh đâm vào chân một con bò tót khi băng qua đường. Mọi thứ đều ổn với con bò, nhưng chủ nhân của nó vẫn gây ồn ào, vì vậy giấy phép của người điều khiển xe của Xô-cô-lốp đã bị thu hồi. Anh mất việc và phải  làm thợ mộc để kiếm sống qua ngày. Một người bạn cũ của anh đã hứa sẽ tìm cho anh một công việc trong thời gian chờ lấy bằng lái xe mới. Thế là hai cha con  lại lên đường.Cuộc hành trình của Xô-cô-lốp rất khó khăn: anh phải đi bộ một quãng đường dài, từ khu vực này sang khu vực khác. Nhưng anh không chán nản, cùng với cậu bé Vania đi hàng trăm cây số.

Kết thúc truyện ngắn Số phận con người là hình ảnh : cậu bé Vania chạy tới, đứng bên phải bố, túm lấy vạt áo bông của bố, chạy lon ton cho kịp bước sải dài của người lớn. Tác giả đã khơi dậy những cảm xúc lắng đọng trong lòng người đọc và suy ngẫm sâu xa. Hai con người cô đơn, lạc lõng giữa đời khi vô tình gặp nhau sẽ đồng cảm và cùng nhau sống cuộc sống tốt đẹp hơn.

Qua bài phân tích tác phẩm số phận con người có thể giúp các em có thêm nhiều suy nghĩ cùng như nhìn thấy một đất nước Nga hậu chiến tranh. Hãy cùng Vuihoc khám phá nhiều tác phẩm văn học hay hơn nhé.

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Phân tích bài Thuốc 
• Phân tích bài một người Hà Nội
• Phân tích bài Mùa lá rụng trong vườn