Soạn bài Nghị luận về một hiện tượng đời sống - Ngữ Văn 12

1. Tìm hiểu đề và lập dàn ý Nghị luận về một hiện tượng đời sống

1.1. Tìm hiểu đề

Vấn đề đang cần bàn luận tới: Việc sử dụng quỹ thời gian của mỗi con người.
Bài viết này cần phải có đủ những ý kiến dưới đây ở trong phần thân bài:
+ Giới thiệu một cách khái quát về hiện tượng được nêu trên.
+ Trình bày được tác dụng của việc sử dụng thời gian một cách hợp lý, cũng như những hậu quả của việc sử dụng một cách không hợp lí thời gian.
+ Lý giải được nguyên nhân tại vì sao mà lại có rất nhiều người không biết cách sử dụng thời gian sao cho hợp lý.
+ Đưa ra giải pháp để mỗi con người, cá nhân đều có thể biết cách để sử dụng thời gian một cách hiệu quả nhất cho bản thân và xã hội.
+ Bài học rút ra liên hệ thực tiễn với bản thân.
Đưa ra dẫn chứng về các tấm gương biết sử dụng thời gian của mình một cách tích cực, hiệu quả và đồng thời cũng đưa ra cả những trường hợp đối lập.
Thao tác lập luận nên được sử dụng: phân tích, bình luận, so sánh,…

1.2. Lập dàn ý bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống

Mở bài: Giới thiệu một cách khái quát về hiện tượng sử dụng thời gian của con người ngày nay. Cần phải trích dẫn được câu chuyện hay vấn đề mà đề bài cho.
Thân bài:
+ Tóm tắt lại các trường hợp ở trong câu chuyện hoặc vấn đề, đặc biệt là hành động của Nguyễn Hữu  n: người đã dành phần lớn thời gian của bản thân để có thể giúp đỡ những bệnh nhân mắc ung thư giai đoạn cuối.
+ Hiện tượng Nguyễn Hữu  n đã đại diện cho một tinh thần đầy sự sẻ chia, tương thân tương ái, yêu thương, giúp đỡ đùm bọc con người lẫn nhau trong thế hệ trẻ hiện nay. Trong cuộc sống ngày nay thì cũng có rất nhiều những tấm gương sử dụng thời gian một cách hiệu quả, ví dụ như những vị tỷ phú, những nhà nghiên cứu khoa học tài ba, hay đơn giản hơn là những thanh niên tình nguyện tham gia vào chiến dịch mùa hè xanh. Đây chính là một hiện tượng đúng đắn và cần phải được nhân rộng hơn nữa.
+ Việc sử dụng và quản lý thời gian một cách hiệu quả sẽ đem lại rất nhiều lợi ích cho chúng ta như: tích lũy được vô số kiến thức, thêm được kinh nghiệm sống, giúp đỡ tất cả mọi người,…
+ Tuy vậy thì vẫn có một số người xung quanh ta sử dụng thời gian một cách vô cùng lãng phí và không hiệu quả. Có rất nhiều nguyên nhân có thể dẫn tới hiện tượng này.
+ Để có thể sử dụng thời gian một cách hợp lý thì chúng ta cũng phải cần nghiêm khắc hơn đối với bản thân hơn, sống một cách có kế hoạch, kỷ luật, tránh xa những thói hư tật xấu trong xã hội,..
 Kết bài: Khẳng định một lần nữa vấn đề.

2. Kiến thức trọng tâm  nghị luận về một hiện tượng đời sống

2.1. Khái niệm Nghị luận về một hiện tượng đời sống

Nghị luận về một hiện tượng đời sống được định nghĩa là việc sử dụng tổng hợp một số các thao tác lập luận để chúng ta  bàn bạc về một hiện tượng đã hoặc đang diễn ra trong đời sống thực tế, đời sống xã hội thu hút được rất nhiều sự quan tâm của con người và mang tính chất thời sự (như ô nhiễm môi trường, nề nếp sống văn minh đô thị, tai nạn giao thông, bạo lực trong  gia đình, lối sống thờ ơ lãnh cảm, đồng cảm và chia sẻ…).

2.2. Yêu cầu khi làm dạng bài Nghị luận về một hiện tượng đời sống

Yêu cầu khi triển khai dạng bài nghị luận về một hiện tượng đời sống.
Cần phải có những quan điểm cá nhân riêng và lập trường thật vững vàng trước mọi hiện tượng đời sống.
Phải thể hiện quan điểm và thái độ của bản thân thật rõ ràng trước vấn đề đang nghị luận.
Người viết cần phải nắm thật chắc bản chất của vấn đề nghị luận, hiểu sâu, đúng đắn trước vấn đề đang được đề cập tới.
Cách để làm một bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống thì phải đảm bảo được  những yêu cầu sau đây:
- Trình bày một cách khái quát nhất về hiện tượng được nghị luận.
- Phân tích hiện tượng đang được nghị luận: đúng hay sai, đã hợp lí hay không hợp lí ở điểm nào,…
- Lý giải được những nguyên nhân dẫn tới những hiện tượng này, từ đó trình bày được những giải pháp tương ứng giải quyết vấn đề. Nguyên nhân nào thì sẽ có giải pháp ấy.
- Đưa ra được những dẫn chứng thuyết phục, so sánh kết hợp liên hệ thực tế với chính bản thân chúng ta để bài viết tăng được tính thuyết phục.

Đăng ký ngay để được thầy cô hướng dẫn phương pháp làm bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống đạt kết quả cao!!!

3. Soạn bài Nghị luận về một hiện tượng đời sống: Phần luyện tập

Câu 1 (Trang 67 SGK Ngữ Văn 12 tập 1) Đọc văn bản sau rồi trả lời câu hỏi nêu ở dưới.

Thanh niên ta cũng cần biết là hiện nay có hơn hai nghìn thanh niên Trung Quốc trên đất Pháp và độ năm vạn ở châu  u và châu Mỹ. Hầu hết những thanh niên ấy đều đã tốt nghiệp Hán văn và tất cả đang là sinh viên - công nhân. Còn chúng ta, thì chúng ta có những sinh viên được học bổng và những sinh viên thường, nhờ ơn nhà nước hay tiền của cha mẹ (hại thay, hai cái nguồn ấy lại không bao giờ cạn cả), mà đang dành một nửa thì giờ vào các việc... chơi bi a, một nửa của nửa thì giờ còn lại để đến các chốn ăn chơi; số thì giờ còn lại, mà ít khi còn lắm, thì để vào trường đại học hoặc trường trung học. Nhưng sinh viên - công nhân Trung Quốc thì lại không có mục đích nào khác hơn là nhằm thực sự chấn hưng nền kinh tế nước nhà và họ theo châm ngôn: "Sinh sống bằng lao động của bản thân và vừa học hỏi vừa lao động"
[...] Kiên trì, quyết tâm và đoàn kết như thế, các "ông chú trẻ tuổi" ở nước ta chắc chắn sẽ đạt được mục đích. Với một đạo quân 50.000 công nhân dũng cảm đáng khâm phục, lại được đào tạo trong kỉ luật và kỹ thuật hiện đại, thì không bao lâu nữa, Trung Quốc sẽ có một địa vị trong hàng các cường quốc công nghiệp và thương nghiệp thế giới.
Ở Đông Dương, chúng ta có đủ tất cả những cái mà một dân tộc có thể mong muốn như: hải cảng, hầm mỏ, đồng ruộng mênh mông, rừng rú ba la, chúng ta có những người lao động khéo léo và cần cù.
Nhưng chúng ta thiếu tổ chức và thiếu người tổ chức! Bởi thế công nghiệp và thương nghiệp của chúng ta là một con số không. Thế thì thanh niên của chúng ta đang làm gì? Nói ra thì buồn, buồn lắm: Họ không làm gì cả. Những thanh niên không có phương tiện thì không dám rời quê nhà; những người có phương tiện thì lại chìm ngập trong sự biếng nhác; còn những kẻ đã xuất dương thì chỉ nghĩ đến việc thỏa mãn tính tò mò của tuổi trẻ mà thôi!
Hỡi Đông Dương đáng thương hại! Người sẽ chết mất thôi, nếu đám thanh niên già cỗi của Người không sớm hồi sinh.
(Nguyễn Ái Quốc, Gửi thanh niên An Nam, trong Thơ văn Hồ Chí Minh (Tác phẩm chọn lọc dùng trong nhà trường), NXB Giáo dục, 2004)

a. Trong văn bản trên, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc bàn về hiện tượng gì trong đời sống? Hiện tượng ấy diễn ra trong thời gian nào?

b. Tác giả đã sử dụng những thao tác lập luận nào để bàn về hiện tượng nói trên? Nêu dẫn chứng và phân tích tác dụng của chúng.

c. Cách dùng từ, viết câu, diễn đạt độc đáo trong văn bản có tính thuyết phục cao ở những điểm nào? Phân tích một số ví dụ cụ thể

d. Anh/ chị rút ra những bài học gì cho bản thân sau khi đọc văn bản trên.

Lời giải:

a. Nội dung chính của văn bản: tác giả Nguyễn Ái Quốc đã bàn luận về hiện tượng sự lãng phí thời gian của một số thanh niên Việt Nam lúc bấy giờ (vào những năm 20 của thế kỉ XX): sống nhưng không có lí tưởng, không có mục đích, thiếu nghị lực, chỉ biết vui chơi, hưởng thụ cuộc sống cá nhân mà không chăm lo vào học tập và lao động phục vụ cho bản thân, cho nước nhà, cho dân tộc

b. Các thao tác lập luận trong bài trên gồm so sánh, phân tích, bình luận.

c. Cách viết bài văn của Nguyễn Ái Quốc vô cùng rõ ràng, trong sáng, lập luận một cách chặt chẽ, giọng văn chứa nhiều tâm huyết, đầy thuyết phục.
Ví dụ ở trong đoạn mở đầu của văn bản: “Thanh niên ta cũng cần biết là hiện nay có hơn hai nghìn thanh niên Trung Quốc trên đất Pháp và độ năm vạn ở châu  u và châu Mỹ. Hầu hết những thanh niên ấy đều đã tốt nghiệp Hán văn và tất cả đang là sinh viên - công nhân. Còn chúng ta, thì chúng ta có những sinh viên được học bổng và những sinh viên thường, nhờ ơn nhà nước hay tiền của cha mẹ (hại thay, hai cái nguồn ấy lại không bao giờ cạn cả), mà đang dành một nửa thì giờ vào các việc... chơi bi a, một nửa của nửa thì giờ còn lại để đến các chốn ăn chơi; số thì giờ còn lại, mà ít khi còn lắm, thì để vào trường đại học hoặc trường trung học. Nhưng sinh viên - công nhân Trung Quốc thì lại không có mục đích nào khác hơn là nhằm thực sự chấn hưng nền kinh tế nước nhà và họ theo châm ngôn: "Sinh sống bằng lao động của bản thân và vừa học hỏi vừa lao động"
Nguyễn Ái Quốc đã sử dụng thao tác so sánh để có thể thấy được sự khác biệt giữa sinh viên Trung Quốc với sinh viên Việt Nam, họ sống và làm việc có mục đích và lý tưởng cao đẹp còn sinh viên của Việt Nam ta lại chỉ ham thú những trò vui tiêu khiển mà quên đi phần nào nhiệm vụ học tập. Giọng văn của Người đã thể hiện nên sự phê phán rất thẳng thắn, nhìn thẳng vào sự thật của hiện tượng.

d. Thông qua văn bản ở trên, Hồ Chí Minh đã góp ý một cách thẳng thắn cho thế hệ trẻ Việt Nam – những chủ nhân tương lai của đất nước chúng ta thì cần biết xác định được mục tiêu và lí tưởng sống cho bản thân mình. Đam mê những thú vui, mải mê hưởng thụ cho cá nhân mình để rồi vô tính quên đi nhiệm vụ học tập và lao động quan trọng nhất của thế hệ. Thời gian tuổi trẻ thì cần phải có nghị lực, quyết tâm vượt qua được mọi khó khăn và cần phải ra sức phấn đấu để có thể đạt được mục tiêu của bản thân mình. Đất nước có phát triển hay thụt lùi đi đó chính là nhờ vào sự cố gắng của thế hệ trẻ. Đó chính là những tâm tư và suy nghĩ của Bác dành cho thế hệ thanh niên trẻ của Việt Nam.

Câu 2 (Trang 68 SGK Ngữ Văn 12 tập 1) Anh/ chị có suy nghĩ gì về hiện tượng “nghiện” ka-ra-ô-kê và in-tơ-nét trong nhiều bạn trẻ hiện nay. Lập dàn ý cho bài viết của mình.

Lời giải:

a. Mở bài
Nêu ra khái quát hiện tượng, trích dẫn đề và nêu nhận định chung về vấn đề đó
b. Thân bài
Giải thích về khái niệm Ka-ra-ô-kê và in-tơ-nét
Karaoke là một hình thức giải trí có mang tính văn hóa, giúp chúng ta giải tỏa căng thẳng sau một ngày học tập làm việc đầy mệt mỏi, vất vả. Đó còn là một cách gắn kết tình thân giữa bạn bè, đồng nghiệp hay kể cả người thân.
Internet ngoài là công cụ phục giải trí, còn cung cấp thêm vô vàn kiến thức bổ ích, giúp chúng ta có thể tiếp cận được với kênh thông tin một cách đa dạng, nhanh, tiện lợi. Đó cũng là cách để tăng sự tiếp cận của con người đối với công nghệ hiện đại.
Lợi ích và tác hại:
Ham vui với karaoke và internet cũng có một số mặt tích cực, giúp con người có thể giải trí, tự học và tìm hiểu được nhiều thông tin có ích và một cách vô cùng nhanh chóng. Chúng cũng có lợi ích nếu như người sử dụng dịch vụ có mục đích lành mạnh, tốt đẹp và biết sử dụng một cách hợp lí thời gian.
Tác hại: cũng có một số người "nghiện", ham thích quá mức lại trở thành tật xấu, bỏ bê công việc học tập, thậm chí trở nên hư hỏng do không kiểm soát được những ham thích của mình.
c. Kết bài
Nhận định lần nữa lại vấn đề
Rút ra được bài học cho bản thân và xã hội từ hiện tượng nghị luận.

Trên đây, VUIHOC đã cung cấp cho các bạn học sinh soạn bài nghị luận về một hiện tượng đời sống và hướng dẫn giải một số những câu hỏi luyện tập trong sách giáo khoa. Ngoài ra, để tham khảo các bài khác trong chương trình Soạn văn 12 các em hãy truy cập vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>>> Bài viết tham khảo thêm:

Soạn bài Đô – xtôi – ép -xki

Soạn bài Phong cách ngôn ngữ khoa học