Soạn bài Những đứa con trong gia đình - Ngữ Văn 12

1.Soạn bài Những đứa con trong gia đình phần tác giả 

1.1 Cuộc đời tác giả Nguyễn Thi

-  Tác giả Nguyễn Thi tên thật là Nguyễn Hoàng Ca, ông sinh ngày 15 tháng 5 năm 1928 và mất ngày 9 tháng 5 năm 1968. Ông là người con của huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. 

- Bên cạnh bút danh Nguyễn Thi được nhiều người biết đến thì ông còn sử dụng một bút danh khác là Nguyễn Ngọc Tấn. 

- Ông mồ côi cha từ năm 10 tuổi, mẹ đi bước nữa nên tuổi thơ của Nguyễn Thi phải chịu nhiều khó khăn, vất vả và tủi cực.

- Năm 1943, ông vào Sài Gòn cùng một người anh, đến năm 1945, ông tham gia cách mạng và gia nhập vào lực lượng vũ trang Việt Minh. 

- Nguyễn Thi là điển hình của nhà văn vừa cầm bút và cầm súng chiến đấu trong thời kỳ chiến tranh Đông Dương và chiến tranh Việt Nam, giống như rất nhiều nhà văn, nhà thơ khác.

- Năm 1945, Nguyễn Thi công tác tại Tạp chí Văn nghệ Quân Đội và sử dụng bút danh Nguyễn Ngọc Tấn trong thời gian này

- Năm 1962, ông quay trở về miền Nam tham gia cuộc chiến và hy sinh ở mặt trận Sài Gòn trong cuộc Tổng tấn công Tết Mậu Thân năm 1968. 

- Năm 2000, Nguyễn Thi được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học và nghệ thuật. 

- Năm 2011, ông được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. 

1.2 Sự nghiệp và đặc điểm sáng tác 

- Hoàn cảnh cuộc đời nhiều khó khăn và éo le đã tạo lên một Nguyễn Thi hiểu đời, hiểu người sâu sắc và tâm hồn giàu suy tư. Mặc dù là người Bắc nhưng ông đặc biệt gắn bó với người dân Nam Bộ và chính hiện thực chiến đấu ác liệt nơi đây là nguồn cảm hứng sáng tác lớn nhất trong ông. 

- Các sáng tác của Nguyễn Thi phần lớn viết về người dân Nam Bộ 

- Ngôn ngữ sử dụng trong các tác phẩm của ông vô cùng phong phú, giàu tạo hình, đậm chất miền Nam.
- Sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Thi bao gồm nhiều tác phẩm từ thơ đến truyện ngắn, tiểu thuyết, bút ký như: 

• Tập thơ “Hương đồng nội” gồm 20 bài xuất bản năm 1950

• Tập truyện ngắn “ Trăng sáng” gồm 7 truyện xuất bản năm 1960

• Tập truyện ngắn “Đôi bạn” gồm 7 truyện xuất bản năm 1962

• Tập tiểu thuyết “ Người mẹ cầm súng” xuất bản năm 1965

• Tập “ Truyện và ký Nguyễn Thi” xuất bản năm 1978 sau khi ông đã mất. 

2. Soạn bài Những đứa con trong gia đình phần tác phẩm 

1.1 Hoàn cảnh sáng tác 

- Truyện ngắn Những đứa con trong gia đình được Nguyễn Thi viết vào tháng 2/1966. Đây là thời điểm chiến đấu ác liệt nhất khi ông công tác tại tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng. 

- Sau này, truyện ngắn được in trong tập “ Truyện và kí Nguyễn Thi” của NXB Văn học Giải phóng năm 1978 

1.2 Bố cục

Truyện ngắn Những đứa con trong gia đình được chia bố cục thành 2 phần: 

- Phần 1: Từ đầu đến đoạn “những mũi lê nhọn hoắt trong đêm đang bắt đầu xung phong”: Việt bị thương ở chiến trường và những lần ngất đi tỉnh lại do vết thương dày vò.

- Phần 2: Phần còn lại: Việt nhớ về những ngày còn ở nhà, trước khi tham gia chiến đấu. 

>> Mời bạn tham khảo: Soạn bài Ngữ Văn 12 - Tổng hợp đầy đủ chương trình Văn 12

1.3 Ý nghĩa nhan đề 

- Nhan đề “ Những đứa con trong gia đình” không chỉ thông báo về vị trí của những nhân vật chính trong nhà mà còn mang nhiều ý nghĩa khái quát sâu xa. Câu chuyện kể về dòng hồi tưởng của Việt khi bị thương ở chiến trường. Lúc này, Việt nhớ về gia đình của mình nhưng thực tế gia đình này đã không còn khi cha mẹ bị quân thù giết hại, ngôi nhà thì cho hợp tác xã mượn làm trường học, bàn thờ cũng mang đi gửi nhà chú Năm, còn hai chị em Việt đều tham gia chiến đấu. Gia đình mà nhan đề nhắc đến chỉ là những hồi tưởng của bản thân Việt. 
=> Nhan đề gợi tả những ý nghĩa sâu sắc về tình cảm của những người con. 

- Nhan đề còn thể hiện được mối quan hệ của những người con cùng với truyền thống gia đình khi đi tìm hiểu về cội nguồn. 

- Nhan đề còn giúp người đọc liên tưởng đến nhiều gia đình khác trên mảnh đất Việt Nam, là những tế bào nhỏ tạo lên truyền thống tốt đẹp của dân tộc. 

1.4 Tóm tắt tác phẩm 

Chiến và Việt là hai chị em trong một gia đình gặp nhiều đau khổ và mất mát trong thời kỳ chiến tranh. Cha của hai chị em bị quân Pháp chặt đầu, còn mẹ thì bị đại bác của Mỹ bắn chết. Khi hai chị em đến tuổi trưởng thành, cả hai đều muốn giành nhau tham gia tòng quân với mong ước trả thù cho cha mẹ và giành lại độc lập cho tổ quốc.  Nhờ sự giúp đỡ của chú Năm, Việt được tòng quân đánh giặc khi chưa đủ 18 tuổi.Trong một cuộc chiến ác liệt ở rừng cao su, Việt đã tiêu diệt được một xe bọc thép đầy quân Mỹ và 6 tên Mỹ đi lẻ. Nhưng bản thân Việt cũng bị thương nặng, bị thất lạc với đồng đội và một mình phải nằm lại ở chiến trường đầy chết chóc. Khi nằm lại nơi đây, Việt tỉnh dậy và ngất đi nhiều lần do vết thương. Mỗi lần tỉnh táo lại, Việt lại chìm vào những hồi tưởng về gia đình của mình về cha mẹ, về chú Năm, về chị Chiến. Việt nhớ về cảnh hai chị em tranh nhau đi tòng quân, rồi những chuyện như bàn giao công việc trong nhà, việc khiêng bàn thờ ba má sang gửi chú Năm. Đan xen trong những ký ức đó chính là tình cảm gia đình sâu sắc của Việt dành cho chị Chiến, Việt thương chị rất nhiều. Sau 3 ngày, Việt được đồng đội tìm thấy và đưa về chăm sóc. Sau khi hồi phục, Việt muốn viết thư kể cho chị nghe nhưng tự cảm thấy những việc mình làm chưa phải quá to lớn nên không biết bắt đầu từ đâu.

3. Hướng dẫn Soạn bài Những đứa con trong gia đình 

3.1 Câu 1 SGK Ngữ Văn 12 tập 2 

Đoạn trích Những đứa con trong gia đình được trần thuật chủ yếu từ điểm nhìn của nhân vật nào? Cách trần thuật này có tác dụng như thế nào đối với kết cấu truyện và khắc họa tính cách nhân vật.

- Truyện những đứa con trong gia đình được trần thuật chủ yếu từ điểm nhìn của nhân vật Việt

- Tác dụng: Tác giả Nguyễn Thi sử dụng điểm nhìn này sẽ giúp khai thác được toàn bộ dòng hồi tưởng của Việt tự nhiên hơn. Điều này giúp cho câu chuyện trở nên sinh động và hấp dẫn hơn rất nhiều. 

3.2 Câu 2 SGK Ngữ Văn 12 tập 2 

Tác phẩm kể chuyện một gia đình nông dân Nam Bộ. Truyền thống nào đã gắn bó những con người trong gia đình với nhau?

- Truyền thống đã gắn bó những con người trong gia đình lại với nhau chính là truyền thống yêu nước và căm thù những điều xấu xa mà quân thù gây ra đối với Đất nước. Ngoài ta chính tấm lòng thủy chung với cách mạng và mong muốn chiến đấu bảo vệ đất nước đã gắn bó các thành viên trong gia đình lại với nhau. 

3.3 Câu 3 SGK Ngữ Văn 12 tập 2 

Phân tích và so sánh tích cách của nhân vật Chiến, Việt để làm rõ sự tiếp nối truyền thống của gia đình của những người con.

a. Điểm giống nhau giữa tính cách của hai chị em Chiến và Việt: 

- Chiến và Việt đều là những thế hệ nối tiếp trong truyền thống yêu nước của gia đình

- Cả hai chị em đều có tình yêu thương gia đình sâu nặng

- Chị em Chiến Việt đều có tình yêu nước, căm thù giặc ngoại xâm và một lòng với cách mạng. 

b. Điểm khác nhau giữa hai nhân vật Chiến và Việt:

- Chị Chiến là người con gái đảm đang, chu toàn và tháo vát nhưng cũng rất can đảm:  

• Sự đảm đang và tháo vát: Trước khi đi tòng quân, chị lo lắng cho cả những người còn sống qua chi tiết “viết thư cho chị Hai”, “ gửi thằng em út” và cả người đã khuất qua chi tiết gửi bàn thờ cha mẹ nhờ chú Năm chăm nom. Chị sắp xếp công việc nhà đâu ra đấy, gửi nhà cho hợp tác xã mượn làm trường dạy học, đồ đạc và hai công mía trong nhà gửi cho chú, còn ruộng đất thì gửi cho bà con cày cấy. 

• Thừa hưởng từ mẹ thói quen: Thể hiện qua cử chỉ của chị, cách chị vun vén cho ngôi nhà và em trai giống hệ như hình bóng của người mẹ. 

• Sự can đảm: “ làm thân con gái… giặc còn thì tao mất” 

- Việt ngây thơ, hồn nhiên 

• Tác giả đã miêu tả những nét hồn nhiên của con trai mới lớn: Vẫn còn sự hiếu động và ngây thơ qua các chi tiết “ tranh giành phần hơn với chị”, “ thích đi câu cá”, “ đi bắn chim”...

• Đêm trước ngày tòng quân: Việt vẫn còn giữ nguyên sự vô tư khi “ lăn kềnh ra cười” rồi “ chụp con đom đóm trong tay” rồi ngủ quên lúc nào không hay

• Tình cảm yêu thương chị :Lúc nào cũng muốn giấu chị làm của riêng mình 

• Khi bị thương ở chiến trường: Vẫn sợ ma, khi gặp lại anh em thì vừa khóc vừa cười. 

- Việt cũng là người rất dũng cảm, kiên cường

• Khi còn bé dám đi cùng má để đòi lại đầu của ba, còn dám xông vào đá kẻ đã giết hại ba của mình.

• Khi lớn lên: Nhất quyết đòi tòng quân để trả thù cho bố mẹ, khi đi chiến đấu thì dũng cảm dùng pháo phá một xe bọc thép. Bản thân bị thương nhưng lúc nào cũng trong trạng thái sẵn sàng chiến đấu

=> Hai chị em Chiến và Việt chính là hình ảnh đại diện cho thế hệ trẻ miền Nam yêu nước trong những năm tháng kháng Mỹ đầy khó khăn gian khổ. 

Sổ tay kiến thức - cuốn sách tổng hợp đầy đủ công thức, bài học các môn học thi tốt nghiệp THPT 

3.4 Câu 4 SGK Ngữ Văn 12 tập 2 

 Phân tích những biểu hiện của khuynh hướng sử thi trong đoạn trích này?

Khuynh hướng sử thi trong đoạn trích “ Những đứa con trong gia đình” được thể hiện qua: 

- Đề tài của truyện: Đề tài chiến tranh

- Chủ đề: Viết về những người con trong một gia đình có truyền thống yêu nước. Sự gắn bó giữa các thành viên trong gia đình gắn liền với tình yêu đất nước, yêu quê hương và tạo ra được sức mạnh to lớn, tạo động lực đấu tranh trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. 

- Nhân vật: Hình ảnh của Việt được khắc họa theo khuynh hướng của sử thi

- Ngôn ngữ và giọng điệu: Màu sắc Nam Bộ đậm nét, giọng điệu ca ngợi và hào hùng. 

3.5 Câu 5: SGK Ngữ Văn 12 tập 2 

Đối với anh/chị, đoạn văn nào cảm động nhất? Vì sao? 

- Đoạn văn cảm động nhất là cảnh chị em Việt khiêng bàn thờ sang gửi nhà chú Năm trước khi lên đường chiến đấu. 

- Lý do: Đoạn văn ghi dấu sự trưởng thành của Việt, lần đầu tiên Việt cảm thấy thương chị và trách nhiệm với mối thù giết cha mẹ, cướp nước của giặc Mỹ. Hình ảnh này còn tượng trưng cho sự trưởng thành của cả hai chị em, khi cả hai đã có thể gánh vác công việc gia đình và tiếp nối truyền thống yêu nước, căm thù giặc, thủy chung với cách mạng được truyền lại. 

4. Soạn bài Những đứa con trong gia đình phần luyện tập 

Phân tích đoạn đối thoại giữa Việt và Chiến trước ngày nhập ngũ? Tính cách của hai nhân vật thể hiện như thế nào qua đoạn đối thoại này?

Phân tích đoạn đối thoại giữa nhân vật Việt và chị Chiến ta thấy được: 

a. Chị Chiến

- Cách xưng hô: Ban đầu, chị xưng hô với Việt là “ mày - tao”, nhưng dần dần đã chuyển sang thành “ chị em mình”, “ chị - em”

- Giọng điệu: Mạnh mẽ, quyết đoán, rành mạch và rõ ràng từng chữ “ nếu giặc còn thì tao mất” 

- Vừa nói chuyện vừa trằn trọc suy nghĩ, cựa mình nghĩ ngợi lung lắm

- Tôn trọng em trai, trước khi làm chuyện gì đều hỏi qua ý kiến của em, không tự ý sắp xếp mọi chuyện. 

=> Chị Chiến hiện lên với hình ảnh cô gái đảm đang, biết lo nghĩ và xoay xở, xứng đáng là người chị gương mẫu thay cha mẹ chăm sóc em trai và nhà cửa. Chị Chiến được thừa hưởng toàn bộ những phẩm chất của người mẹ đã mất. 

b. Việt 

- Cách xưng hô: “tôi - chị” 

- Giọng điệu: cự nự với chị, vừa nói chuyện với chị nhưng vẫn đùa nghịch, mọi chuyện trong nhà đều ỷ lại cho chị “ tôi nói chị tính sao cứ tình mà” rồi ngây thơ hỏi chị những câu như “hồi đó má dặn chị vậy hả”

- Tâm trạng: Háo hức vui mừng khi được đi tòng quân đánh giặc, thuận theo sự sắp xếp của chị, đã mường tượng ra những điểm giống nhau giữa mẹ và chị, cảm thấy nhớ mẹ… 

=> Nhân vật Việt được xây dựng như một chàng trai vừa mới trưởng thành, vẫn còn giữ lại chút gì đó trẻ con, sự vô tư, vô lo. 

>> Không sợ mất gốc với khóa học PAS THPT - Chinh phục điểm số tốt nghiệp THPT cùng VUIHOC

Hy vọng qua hướng dẫn soạn bài Những đứa con trong gia đình, các em có thể chuẩn bị tốt bài học trên lớp. Bài soạn trên được thực hiện bởi đội ngũ vuihoc, nếu bạn muốn tham khảo thêm nhiều bài viết về môn Ngữ Văn 12 hay các môn học khác thì hãy truy cập trang web vuihoc.vn hàng ngày nhé! 

>> Mời các bạn xem thêm: 

• Soạn bài bắt sấu rừng U Minh hạ 
• Soạn bài rừng Xà Nu